O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

O„zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FILOLOGIYA 
1/5 2022 
- 285 - 
информатив моментга урғу беради. Тилни инсон онгида 
шаклланган Консептосфера калити, деб баҳолайди.[7] 
Демак, когнитив сатҳда Консепт ва тушунча, гарчи 
бир˗бирига чамбарчас богълиқ бўлса-да, алоҳида талқин 
майдонига эга эканлигини унутмаслик зарур. Хусусан, 
тушунча Консептнинг ядро элементи, иккаласи ҳам 
когнитив тартибда фаоллашади, бироқ, структур-семантик 
шаклланиши 
жиҳатидан 
Консепт 
архитектоникаси 
тушунча архитектоникасидан кўра анча мураккаб. Бундан 
ташқари, Консепт тушунчадан фарқли ўлароқ, нафақат 
тафаккур қилинади, балки бошдан ўтказилади, ҳис 
қилинади. Шунинг учун ҳам Консептнинг кўлами 
тушунчаникидан анча кенг.
Консепт – олам манзарасининг бирлиги. М., она, 
муҳаббат Консептлари. Олам манзараси эса чек- 
чегарасиздир. 
Адабиѐтларда 
олам 
манзарасининг 
идеалистик, материалистик, синтетик, илмий, фалсафий, 
рационал, космологик, биологик, маиший, маънавий, 
ахлоқий бадиий ва ҳ.к. сингари кўринишлари ҳақида гап 
кетади. Демак, ҳар қандай Консепт оламнинг турли 
манзаралари кесимида тавсифлаш мумкин бўлган 
феномендир. 
Яратилаѐтган луғат бир неча параметрлари билан 
мавжуд анъанавий луғатлардан устунлик қилади: 
Ушбу луғатдан фойдаланиш учун компьютер ѐки 
гаджет етарли. 
Анъанавий луғатлардан фойдаланиш чизиқли 
характерга эга бўлса, бу луғат ҳам чизиқли, ҳам қисмли 
излаш имконини беради. Қидириш ишлари бир неча 
баробар тез амалга ошади. 
Луғат доимо, узлуксиз янгиланиб бориши мумкин, 
бунда нафақат муаллифлар, истеъмолчилар иштирокини 
таъминлаш ҳам осон. 
Луғатдан фойдаланганда, истеъмолчига зарур 
бўлган қайд ва белгиларни қўйиб бориш, янгилаб туриш 
имкони мавжуд. 
Ҳаволалар орқали ассоциатив гуруҳлар ҳосил 
қилиш, адабиѐтларга, бошқа луғатларга гиперҳавола 
орқали боғланиш имконини яратади. 
Лойиҳа бажарилишидан қуйидаги натижалар 
кутилмоқда: 
- Хусусий энциклопедик луғатлар яратиш асослари 
ишлаб чиқилади. 
- 
Тилшуносликнинг 
барча 
сатҳлари 
ва 
йўналишларини акс эттирувчи энциклопедик луғат 
яратилади. 
- 
Тил ва тилшуносликка оид фактларни 
тавсифлашда айнан ўзбек тили табиати ҳисобга олинади. 
- Тадқиқотларда турлича изоҳланиб келинаѐтган 
атамаларга ягона таъриф берилади. 
- Электрон луғат имкониятларидан фойдаланиб 
ўзаро боғлиқ тушунчаларни ассоциатив қаторлари 
тикланади. 
- Тил бирликларини жонли кузатиш имкони 
яратилган ягона луғат(аудио, видео ва бошқа креолларни 
қўллаш орқали) юзага келади. 
- ―Ёш филолог луғати‖, ―Орфографик луғат‖ ва 
―Орфоэпик луғат‖ кабиларни тайѐрлашни кўзда тутувчи 
инновацион лойиҳалар учун асос тайѐрланади. 
- Лойиҳа доирасида илмий анжуман ўтказиш, 
жаҳонда кўзга кўринган соҳа мутахассисларининг мастер-
классларини ташкил этиш ва яна бир қатор тадбирлар 
ўтказиш назарда тутилган.