O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

O‘zMU xabarlari Вестник НУУз ACTA NUUz
 
FALSAFA 
1/5/1 2021 
- 55 -
uchun vijdon erkinligi kafolatlanadi. Har bir inson xohlagan 
dinga e’tiqod qilishi yoki hech qanday dinga e’tiqod qilmaslik 
huquqiga ega. Diniy qarashlarni majburan singdirishga yo‘l 
qo‘yilmaydi”[3], degan norma bilan diniy bag’rikenglik 
huquqiy jihatdan kafolatlangan. 
Masalaga 
mamlakatimiz 
misolida 
qaraydigan 
bo’lsak, 
bag’rikenglik 
va 
millatlararo 
totuvlikning 
ta’minlanishi ijtimoiy taraqqiyotning muhim omili sifatida 
xizmat qilayotganini ta’kidlash mumkin. Milliy g’oyamizning 
asosiy tamoyillaridan biri bo’lgan millatlararo totuvlik va 
bag’rikenglik g’oyasi mamlakatimiz ta’lim tizimidagi asosiy 
masalalardan biri sifatida o’rin olgan. O’zbekistonda istiqomat 
qilayotgan 130 dan ortiq millat va elat vakillarining 
farzandlari maktablarda 7 tilda ta’lim olmoqdalar.
O’zbekiston hududida qadimdan qator millat va elat 
vakillari bahamjihat istiqomat qilib kelgan. Millatlararo 
munosabatlarda uyg’unlik vujudga kelgan mamlakatlarda 
ko’pmillatlilik jamiyatning siyosiy-iqtisodiy rivojlanishiga 
samarali ta’sir etadi. Konstitutsiyamizning 4-moddasida 
“O’zbekiston Respublikasining davlat tili o’zbek tilidir. 
O’zbekiston Respublikasi o’z hududida istiqomat qiluvchi 
barcha millat va elatlarning tillari, urf-odatlari va an’analarini 
hurmat qilinishini ta’minlaydi ularning rivojlanishi uchun 
sharoit yaratdi”[3], deb belgilab qo’yilgan. Mazkur 
konstitutsiyaviy qoidada O’zbekistonda yashovchi ko’p sonli 
millat va elatlarga nisbatan o’zaro hurmatda bo’lish, ularning 
urf-odat va an’analarini rivojlanitishni belgilab qo’yilgan. 
Bag’rikenglik o’zgalarning fikri, qarashlari va xatti-
haratiga ergashish, ularni to’gridan- to’g’ri qabul qilish 
kerkligini anglatmaydi. Agar shunday bo’lsa har qanday yot 
va zararli g’oyalar ayniqsa ekstrimizm va terrorizm, diniy 
adidaparastlarga ham yon berish kerak degan o’ta xato xulosa 
kelib chiqadi. Bag’rikenglik ekstrimizga qarshi tushuncha 
chunki unda zo’ravonlik, og’dirib olishga o’xshash majburlov 
ko’rinishlari yo’q. Odamlar, turli guruhlar, xalqlar, ijtimoiy 
guruhlar o’rtasida bir-birini tushunish, ijobiy hamkorlik 
yo’lidagi faol muosabatlarni bag’rikenglik doirasiga kiritish 
mumkin. Bag’rikenglik tufayli xilma-xil ko’rinishdagi 
munosabatlarda umumiylik holati yuzaga keladi. Ya’ni turli 
millat va din vakillari yagona hududida til va madaniyat 
nuqatai nazaridan teng turmush kechiradi. Bag’rikenglik har 
qanday jamiyatda ijtimoiy adaolat va tenglik g’oyalarining 
qaror topshini ham ta’minlaydi. Shu orqali jamiyat hayotida 
rang-baranglik kuzatiladi. Hozirgi kunda bunday turfa xillikni 
jamiyat hayotining barcha javhalarida ko’rish mumkin.
Hozirgi kunda yurtimizda yoshlarni sog’lom va 
ma’naviy yetuk qilib tarbiyalashga alohida e’tibor 
qaratilmoqda. Ularni o’z milliy an’an va urf-odatlari, 
madaniayatini sarab avaylashga, hurmat qilishga o’rgatish 
yoshlarda bunday salbiy holatlar uchramasligiga zamin 
yaratadi. 
Bugungi globallashuv davrida bag’rikenglik va 
millatlararo totuvlik yangicha ko’rinish va ahamiyat kasb 
etayotir. Bag’rikenglik asosida millatlar o’rtasidagi milliy 
o’ziga xoslik boshqa xalqlar tomonidan qabul qilinadi, 
ma’lum qismi o’zlashtiriladi va boyib boradi. Shu asosda 
millatlararo totuvlik ham yuzaga kelib, vatan ravnaqi, yurt 
tinchligi va xalq farovonligini ta’minlashdek vazifalarga 
xizmat qiladi. 
Prezidentimiz Sh. M. Mirziyoyev tomonidan 2017-
2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish 
bo‘yicha Harakatlar strategiyasi ishlab chiqildi. 2017-2021 
yillarga mo‘ljallangan harakatlar strategiyadan ko‘zlangan 
maqsad -olib borilayotgan islohotlar samarasini yanada 
oshirish, davlat va jamiyat rivojini yangi bosqichga ko‘tarish, 
hayotning barcha sohalarini liberallashtirish, mamlakatimizni 
modernizatsiya qilish bo‘yicha eng muhim ustuvor 
yo‘nalishlarni amalga oshirishdan iborat ekanligi belgilandi. 
Bugungi kunda mamlakatimiz ta’lim muassasalarida o‘qish 7 
tilda olib borilmoqda. Teleradioko‘rsatuv va eshittirishlar 12 
tilda efirga uzatilmoqda, gazeta va jurnallar 10 dan ortiq tilda 
chop etilmoqda. Bugun mamlakatimizda 130 dan ortiq millat 
va elat vakillari bir oila farzandlaridek ahil va inoq 
yashamoqda ular umumiy uyumiz –O’zbekistonimiz ravnaqi 
yo’lida birlashib, barcha soha va tarmoqlarda fidokorona 
mehnat qilmoqda, rivojlangan bozor iqtisodiyoti va kuchli 
fuqarolik jamiyatiga asoslangan huquqiy demokratik davlat 
qurishga hissa qo’shmoqda [4]. 
Bugungi davrning o‘zi davlatimiz mustaqilligi va 
suverenitetini mustahkamlash, mamlakat atrofida xavfsizlik, 
barqarorlik va yaqin qo‘shnichilik muhitini yaratishga 
qaratilgan puxta o‘ylangan, o‘zaro manfaatli va amaliy 
siyosatni yuritish, shuningdek, aholi, ayniqsa, yoshlar ongida 
insonparvarlik qadriyatlarini, turli millat vakillari o‘rtasida 
o‘zaro hamjihatlikni yanada mustahkamlash, bu borada 
amalga oshirilayotgan ishlarni sifat jihatidan yangi bosqichga 
ko‘tarishni taqozo etmoqda. 
Harakatlar strategiyasida beshinchi ustivor yo’nalish 
sifatida xavfsizlik, diniy bag‘rikenglik va millatlararo 
totuvlikni ta’minlash hamda chuqur o‘ylangan, o‘zaro 
manfaatli va amaliy tashqi siyosat olib borish belgilandi. 
Bag’rikenglik 
va 
millatlararo 
totuvlikni 
ta’minlash 
O’zbekistonda 
olib 
borilayotgan 
siyosatning 
asosiy 
yo’nalishlaridan biri bo’lib, mazkur harakatlar startegiyasi 
ushbu yo’nalishdagi faoliyat uchun dasturulamal bo’lib xizmat 
qiladi. 
YUNЕSKO Bosh konferensiyasining 1995 yil 16 
noyabrda 
oʻtkazilgan 
28-sessiyasida 
qabul 
qilingan 
“Bagʻrikenglik tamoyillari deklaratsiyasi” dunyoda tinchlik va 
totuvlikni taʼminlash, inson huquqlari va erkinliklari 
ustuvorligini kafolatlash, teng huquqlilik hamda oʻzaro 
hamkorlik munosabatlarini rivojlantirish yoʻlidagi muhim 
qadam boʻlib xizmat qilmoqda. Mazkur hujjat qabul qilingan 
sana -16 noyabr butun dunyoda Xalqaro bagʻrikenglik kuni 
sifatida belgilangan. 
Mamalkatimizda mazkur yo’nalishda ko’plab amaliy 
ishlar qilinmoqda. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi huzuridagi Din ishlari boʻyicha qoʻmita, 
Millatlararo munosabatlar qoʻmitasi, Oʻzbekiston yoshlar 
ittifoqi, Oʻzbekistondagi islom sivilizitsiyasi markazi, 
Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi hamda Milliy 
madaniy markazlar tashkil etilib, ularning faoliyati kengayib 
borilmoqda. Yurtboshimizning 2017 yil 19 maydagi 
“Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan 
do‘stlik aloqalarini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari 
to‘g‘risida”gi Farmoniga muvofiq, Respublika baynalmilal 
madaniyat markazi hamda O‘zbekiston xorijiy mamlakatlar 
bilan do‘stlik va madaniy-ma’rifiy aloqalar jamiyatlari 
kengashi negizida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasi huzuridagi Millatlararo munosabatlar va xorijiy 
mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari qo‘mitasi tashkil etildi. 
Bagʻrikenglik 
oʻzbek 
xalqi 
maʼnaviyati 
va 
madaniyatining ajralmas qismi hisoblanadi. Yurtimizda 
nafaqat ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy sohalar, balki zaminimizda 
istiqomat qilib kelayotgan turli millat va elatlar oʻrtasida 
doʻstlik 
rishtalarini 
yanada 
mustahkamlash, 
diniy 
bagʻrikenglik tamoyillarini qaror toptirishga ham alohida 
eʼtibor qaratib kelinadi. 
Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2017 yil 19 
sentyabrda 
Birlashgan 
Millatlar 
Tashkiloti 
Bosh 
Assambleyasining 
72-sessiyasida 
“Maʼrifat va diniy 
bagʻrikenglik” deb nomlangan maxsus rezolyutsiya qabul 
qilish tashabbusi bilan chiqqani jahon hamjamiyatining 
diqqatini tortgan edi. Mazkur hujjat barchaning taʼlim olish 
huquqini taʼminlash, savodsizlik va jaholatga barham berishga 
koʻmaklashish, eng muhimi, bagʻrikenglik va oʻzaro hurmatni 
qaror toptirish, diniy erkinlikni taʼminlashga qaratilgani bilan 
eʼtiborga molikdir. Ushbu taklifdan kelib chiqib, 2018 yil 12 

---