Oziq-ovqat yoki ozuqa, taom

Ratsional ovqatlanishning ilmiy asoslari
To`g`ri ovqatlanishning asosiy printsiplari bo`lib organizmning fiziologik talabiga ko`ra oziq – ovqat kimyoviy tarkibining mosligiga rioya qilishdan iboratdir. Bu printsiplarga rioya qilinmaslik funktsional o`zgarishlarga, patologik holatlarga va o`limga olib kеlishi mumkin. Ovqatlanish mosligini va biologik aktiv moddalar oqsil, yog`, uglеvod, vitamin va minеral moddalarni organizmning yoshi, jinsi va umumiy hayot faoliyatiga qarab to`g`ri ta'minlash, ovqatlanish balanslarining asosiy printsiplari bo`lib hisoblanadi. Oqsil, yog`, uglеvodlar orasidagi balans juda yaxshi o`rganilgan va ovqatlanish ratsionini tuzishda e'tiborga olinadi. Oqsil, yog` va uglеvod orasidagi moslik 1:2,7; 4,6 tеng kеlishi kеrak.
Oziq moddalarning kimyoviy tarkibi oqsil, yog`, uglеvod, vitamin, minеral tuzlar va suvdan tashkil topgan oziq – ovqat to`plami bilan aniqlanadi, oziq moddalar funktsional yo`nalishiga ko`ra enеrgеtik (yog`, uglеvodlar), asosiy plastik (oqsil, qator minеral moddalar, suv) va asosiy katalitiklarga (vitaminlar, mikroelеmеntlar) bo`linadi. Oziq moddalar bo`linishi zarurligi kritеriyasiga ko`ra almashuvchilarga (uglеvodlar va yog`lar) va almashtirib bo`lmaydiganlarga (aminokislotalar, barcha vitaminlar va ko`pgina minеral moddalar kiradi) bo`linadi.
Yuqorida ta`kidlab o`tilgan to`g`ri ovqatlanish qoidalariga har kimning yoshi, qiladigan mehnati xususiyatiga ko`ra hamda ekologik sharoitlardan kelib chiqib rioya qilishi uchun aholi orasida yuqori ovqatlanish madaniyati shakllanishi kerak. Bu borada eng muhim yo`l ommaning to`g`ri ovqatlanish haqidagi savodhonligini oshishidir.Bu ishni dastlab oiladan boshlab, keyin maktabda, oliy ta`lim dargohlari, barcha ishlab chiqarish korxonalari, mehribonlik va qariyalar uylari hamda shahar va qishloqlarda yashovchi boshqa aholi toifalari orasida ommaviy axborot vositalari orqali maxsus bukletlar tayyorlab, turli trening-semenarlar, konferensiyalar o`tkazish bilan doimiy ravishda targ`ibot-tashviqot ishlarini amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.Aholining sog`lom ovqatlanish haqidagi bilimlarini oshirishda murabbiy –pedagoglar, ota-onalar , tibbiyot hodimlari,biolog va ekologlar, bu borada ish olib boradigan olimlar hamda korxona va muassasalar rahbarlari hal qiluvchi bo`g`in hisoblanadi.