O’zgаrmаs tоk mаshinаlаrining tuzilishi vа ishlаsh tаrzi

REJA
1.Tоrtuvchi o’zgаrmаs tоk mоtоrlаri.
2.O’zgаrmаs tоk tахоgеnеrаtоrlаri,
3.Коntаktsiz o’zgаrmаs tоk mоtоrlаri,
4.Ijrоchi o’zgаrmаs tоk mоtоrlаri.
5. O‘zgarmas tok mashinalarining zamonaviy turlari
Maxsus maqsadli O‘T mashinasining unipolyar (qutblari bir nomli) va magnitogidrodinamik turlari ham mavjud bo‘lib, ular tor sohalar uchun mo‘ljallanishini ta’kidlash bilan chegaralanib mazkur bobda maxsus maqsadli o‘zgarmas tok mashinalarining amalda keng qo‘llaniladigan hamda istiqbolli turlariga oid ma’lumotlar keltirilgan.
1.Tоrtuvchi o’zgаrmаs tоk mоtоrlаri.
Tortuv elektr motorlari–elektr harakat tarkibi (EHT) jihozlarining muhim elementidir, undan mexanik energiyani o’zgartirishda poyezdning harakatlanishi ishning asosiy funktsiyasini bajarishda, tashish jarayonlarini amalga oshirishda qo’llaniladi. Tortuv motorlarining konstruktiv rivojlanishi shu funksiyalar bajarilishini takomillashtirishga qaratilgan. Tortuv motorlarining rivojlanishiga ilmiy-texnikaviy rivojlanish sezilarli va har tomonlama ta’sir ko’rsatmoqda. Masalan yuqori tezlikli harakatda to’g’ri chiziqli motor asosida qurilgan reaktiv yuritmalar ishlab chiqarishga qo’llanilmoqda. Keyingi vaqtlarda berilgan xarakteristikalarda ishlaydigan motorli yuritmalar muhim o’rin tutmoqda. Yarim o’tkazgichli texnikalarning rivojlanishi bilan elektromexanik kommutatsiyali motorlardan kollektorsiz mashinalarga o’tish imkoniyati yaratildi. Ularda kommutatsiya yarim o’tkazgichli o’zgartgichlar yordamida amalga oshiriladi. Tortuv motorlarini doimiy takomillashtirish ko’pgina qarama-qarshiliklarni yechish zarurligi bilan amalga oshirilmoqda. Masalan motorlarni tubdan soddalashtirish – kollektorsiz konstruktsiyaga o’tish-ularning energiya bilan ta’minlash tizimini murakkablashishga hamda yuritmaning energetik ko’rsatkichlarini pasayishiga olib keladi; ramaga osish qurilmasini qabul qilish-ishlash sharoitini yyengillashtirish va motor konstruktsiyasini soddalashtiradi, ishlash sharoitini og’irlashtiradi va tortish uzatmasi konstruktsiyasini murakkablashtiradi; massani va metall hajmini kamaytirish uchun konstruktiv zaxirani pasaytirish, konstruktsiyaning va tayyorlash texnologiyasining murakablashishi bilan amalga oshadi, ba’zida esa ishonchligini pasaytiradi.
Mashina va uning qismlarini tayyorlash ularning quvvatiga bog’liq, bunda elektrovozlar uchun ko’pincha ish rejimiga ko’ra hisoblangan tushish va ko’tarilishga mos holda aniqlanadi. Oxirgi rejim bo`yicha hisoblashda, ya’ni harakat tezligi va lokomotivning bir g’ildirak juftiga to’g’ri keladigan massasi m_k berilganda,
(6.1)

Bunda -o’lchov birligi tizimini tanlashga bog’liq bo’lgan koeffitsient; K_z-ko’rilayotgan rejim uchun zaxira koeffisiyenti.

Ishga tushirish rejimi bo’yicha zarur bo’lgan quvvatni hisoblashda
. (6.2)
6-2-tenglamadan qiymatlar ishga tushirish tugallangandagi tezlikka mos keladi, - tortishishning ishga tushirish kuchi.
Nominal rejimdagi va tezliklar, konstruktsion tezlik bilan quyidagi munosabat bilan bog’langan.

Tortuv elektr motorlarining quvvati m_n va larning ko’paymasiga bog’liq bo’ladi, ular lokomotiv va yo’lning ustki qurilmalarining o’zaro ta’siri bilan aniqlanadi.
Yo’lning ustki qurilmalarining xarakteristikasidan tashqari tarkibdagi ressorlangan qism massasi ham muhim ahamiyatga ega bo’ladi. Shuning uchun EHTni katta masofalarda foydalanishda motorni ustun-o’qli osishdan ramali osishga o’tkazish muhim hisoblanadi.