O`zg. Varaq Varaq Hujjat

O`zg. 
 
Varaq 
 Varaq 
Hujjat 
Imzo 
Sana 
tushuntiriladi. Qovurmaning plastiklik xususiyati pressdagi bosim miqdorini belgilaydi, 
siqilish darajasi va o‘lchamiga ta’sir yetadi. 
Press zeyeridagi solishtirma bosim miqdori trakt konstruktiv xususiyatiga, 
kunjara qalinligini boshqarish moslamasi geometriyasiga, pressning ish rejimi va 
qovurmaning plastiklik xususiyatiga, texnologik parametrlar va material xossalariga 
bog‘liq. 
V.S.Morozov (1972Y.) elektrotenzometrik usul yordamida pressning turli 
nuqtalaridagi bosimni o‘lchashga muvofiq bo‘ldi. FP press elektrodvigateldagi 
kuchlanish 38-40 A bo‘lganda, presslashning boshida 0,03 MPa, o‘rta qismida 1,67-
2,23 Mpa va oxirgi qismida 0,35 Mpa bosim hosil bo‘lganligini aniqladi. 
 
Nazariy va haqiqiy siqilish darajasi va presslanayotgan material hajmining 
o‘zgarishi.
Presslash 
jarayonida 
moyning 
ajralishi, 
namlikning 
bug‘lanishi, 
zarrachalarning siqilishi va materialning zichlashishi natijasida presslanayotgan 
qovurma hajmi kichrayadi. Fizikaviy yoki amaliy siqilish darajasi pressga kirayotgan 
qovurma hajmining pressdan chiqayotgan kunjara hajmiga nisbatiga qarab belgilanadi. 
Materialning siqilish darajasi ko‘pgina konstruktiv omillarga, ishning texnologik 
rejimiga, xomashyo turiga bog‘liq. Haqiqiy siqilish darajasi FP forpresslarda 2,81-2,96 
ga, MP-21 ekspellerlarida esa 3,49-4,41 ga teng bo‘ladi. 
Olinayotgan kunjara moyliligi siqilish darajasiga teskari proporsio-nal bo‘ladi. 
YA’ni, siqilish darajasi oshib borishi bilan moylilik kamayib boradi. Qovurmaning 
siqilish darajasi orqali uning qayishqoqligi va plastikligi haqida fikr yuritsa bo‘ladi. 
Haroratning ta ‘siri.
Presslash jarayonining harorati moy va kunjara sifat 
ko‘rsatkichlariga ta’sir etuvchi omillardan biri hisoblanadi. Yuqorida namlik va harorat 
material plastikligiga ta’sir etishini aytib o‘tgan edik. Sovuq presslashda barqaror 
kunjara rakushkasi olishni ta’minlab bo‘lmaydi. Shuning uchun presslashda shnekli val 
ichiga issiq bug‘ berib, harorat 70-80° ga yetkaziladi. Ushbu haroratda moyning oqib 
chiqishi yaxshi boradi. Pressning ishlashi davomida harorat tushayotgan qovurma 
issiqligi bilan ta’minlanadi. O‘ta qizdirilgan material press ish ko‘rsatkichlarini 
yomonlashtiradi. Zeyer bo‘shliqlarida haroratning oshib ketishi kunjara yuzasining 

---

10