O’zbyekiston ryespublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti

3.1 jadval
Muhitning ekologik omillarini tasniflash

t/r	Omillar guruhi	Omillarning xususiyatlari
	I. Abiotik turkumlar
1. 2. 3. 4.	Iqlimiy Edafogen (“edafos”-tuproq) Orografik Kimyoviy	Yorug’lik, harorat, namlik, havo harakati, bosim. Mexaniq tarkib, namlik, sigimiy havo o’tkazuvchanlik, zichlik. Relef, dengiz sathidan balandligi. Šиялик ekspo-zitsiyasi. Havoning gazli tarkibi, suvning tuz tarkibi, tuproq eritmalarining tarkibi va kislotaligi.
	II. Biotik turkumlar
1. 2. 3. 4.	Fitogen Zoogen Mikrobogen Antropogen	O’simlikka mansub organizmlar. Hayvonlar. Viruslar, eng oddiy bakteriyalar, rikketsiyalar (kasallik paydo qiluvchi bakteriyalar). Inson faoliyati.

Omillarning boshqa tasniflari ham mavjud. Masalan, davriylik belgisiga ko’ra omillar davriy va nodavriy, paydo bo’lishiga ko’ra-kosmik, geologik, biologik, tavsifiga ko’ra – axborot, energetik, moddiy va boshqalardan iborat bo’ladi.

3.3 Abiotik omillar. Muhitning muhim (asosiy) abiotik omillari iqlim (harorat, yorug’lik, havo, bosim), tuproq, muhitning kimyoviy tarkibi va tabiiy, oziq-ovqat resurslarining mavjudligidir. Lekin aslida epitet g’oyatda shartli ravishda «muhim» hisoblanadi, shunday qilib, qayd etilgan abiotik omillar shu ma‘noda teng xukukligi, hattoki ulardan birontasi bo’lmasa tirik organizmlar uchun haloqat hisoblanadi (istisno tariqasida: masalan, geterotrof-o’simliklar yorug’lik bo’lmasa ham rivojlanadi).