|
10.2.1.-jadval
Intyegraцiya jarayonlari shakllari va bosqichlari
-
|
Intyegraцiya
tiplari
|
Byelgilari
|
1.
|
Pyeryefyeryenцial savdo kyelishuvlari
|
О‘zaro savdoda tariflar va boshqa tо‘siqlar olib tashlanadi. Uchinchi mamlakatlarga nisbatan milliy tariflar saqlanadi. Davlatlararo boshqaruv organlari
tuzilmaydi.
|
2.
|
Erkin savdo zonalari
|
Bitim shakli. Bunda qatnashchilar bir-birlariga nisbatan bojxona tariflari va kvotalarini olib tashlash tо‘g‘risida aҳdlashadilar. Uchinchi mamlakatlarga nisbatan ҳar kimning о‘z siyosati mavjud bо‘ladi. Misol uchun: NAFTA, ANZSYERTA. ilgarigi YEvropa iqtisodiy ҳamjamiyati.
|
3
|
Bojxona ittifoqi
|
Uchinchi mamlakatlarga nisbatan yagona bojxona siyosati. Biroq bunda ҳam jiddiyroq ichki qarama-qarshiliklar paydo bо‘ladi. YEvropa iqtisodiy ҳamjamiyati buning misoli bо‘lishi mumkin.
|
4
|
Umumiy bozor
|
Ishtirokchi mamlakatlar о‘rtasida ishlab chiqarishning barcha ҳarakati uchun tо‘siqlarni tо‘liq bartaraf etish. Iqtisodiy siyosatni tо‘liq kyelishish, iqtisodiy kо‘rsatkichlarni tyenglashtirish kabi masalalar qal etish jarayonida turadi.
|
5
|
Tо‘liq
iqtisodiy
intyegraцiya
|
YAgona iqtisodiy siyesat ia buning oqibati sifatida qonunchilik bazasini birxillashtirish. SHartlari:
umumiy soliq tizimi; yagona standartlarning mavjudligi; myeҳnat tо‘g‘risidagi yagona qonunlar va boshqalar.
|
5.1.
|
Iqtisodiy ittifoq
|
YUqori iqtisodiy rivojlanish bosqichida paydo bо‘ladi. Iqtisodiy siyosat (ҳatto yagona iqtisodiy siyosat) kyelishiladi na shuning asosida barcha tо‘siqlar olib tashlanadi. Davlatlararo (davlatlardan yuqori turuvchi) organlar tashkil etiladi. Barcha qatnashchi mamlakatlarda yirik iqtisodiy isloҳotlar amalga oshiriladi.
|
5.2.
|
Valyuta ittifoqi
|
Iqtisodiy Ittifoq shakli va ayni bir uning yirik qismi. Quyidagilar valyuta ittifoqining xaraktyerli byelgilari ҳisoblanadi: - Milliy valyutalarning kschishilgan (birgaliqdagi) muomalasi; qatnashchi mamlakatlarning Markaziy bankirlari tomonidan maqsadga qaratilgan ҳolda qо‘llab-quvvatlanadigan qatьiy byegilangan valyuta kurslarining о‘rnatish; ushbu xalqaro valyuta birligining emissiya markazi ҳisobdangan yagona mintaqaviy bank shaklantirilishi. Rivojlanayotgan mamlakatlarda valyuta ittifoqi dyeganda kliring bitimlari tushuniladi.
|
Manba: A.Kiryeyev Myejdunarodnaya ekonomika , M., 2004. s.
Bunday tashkilotlar tuzilmalari qatoriga YEvropa Ittifoqiga asos bо‘lgan YEvropa iqtisodiy ҳamjamiyatini misol qilib kiritish mumkin.
Byeshinchi bosqich — yagona iqtisodiy siyosat, umumiy valyuta va milliy darajadan ustun turuvchi tartibga solish tashkilotlariga ega tо‘liq intyegraцiya. Intyegraцiyaning bu darajasiga erishish siyosiy-iqtisodiy ittifoq unga kirayotgan davlatlar intyegraцiyaning oldingi bosqichlarida erishilgan natijalarni ҳisobga olgan ҳolda, uchinchi mamlakatlarga nisbatan birgalikda savdo, sо‘ngra umuman, iqtisodiy siyosatni olib borish ҳamda iqtisodiyotni tartibga solish tizimini birxillashtirish ҳaqida kyelishuvlarni о‘z ichiga oladi. Intyegraцiyaning ushbu bosqichi qatnashuvchi mamlakatlarning tashqi siyosatini kyelishilgan ҳolda olib borilishini kо‘zda tutadi. Bu esa, о‘z navbatida ҳar bir qatnashuvchi mamlakat va umuman, itti-foqning iqtisodi rivojlanishi manfaatlari yо‘lida bor imkoniyat va vositalarni о‘zaro manfaatli birlashtirish uchun kyeng imkoniyatlar yaratadi.
Oxirgi ikki bosqich u yoki bu intyegraцion guruҳning xususiyati bilan bog‘liq, ma’lum kichik bosqichlarni о‘z ichiga olishi mumkin. Jaҳonda mavjud bо‘lgan intyegraцiyaviy guruҳlar kо‘pincha formal intyegraцiyaviy bosqichda bо‘lib, intyegraцion rivojlanishning birinchi va ikkinchi bosqichlaridadirlar.
Jaҳon tajribasini о‘rganish shundan dalolat byeradiki, intyegraцiya davlatning jaҳon xо‘jaligiga qо‘shilishini rag‘batlantirish uchun samarali, tub tashqi iqtisodiy siyosat ekanligini, barqaror iqtisodiy о‘sishni, aҳoli daromadlari о‘sishini, inson kapitali jamlanishini, iqtisodiyotda ilg‘or tyexnologik va tarkibiy siljishlar yuz byerishini, ishlab chiqarish, invyestiцiyalarni boshqarish ҳamda ularning sifati oshishini ta’minlashidan dalolat byeradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
