O`zbyekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta‘lim vazirligi

 

Qatlam suvlari. 

2.

 

Neft konlaridagi oqova suvlarga ko`rsatiladigan talablar. 

3.

 

Oqova suvlarning kanalizatsiyasi. 

 

Tayanch so`zlar

: oqova suvlar, umumiy minerallanish, chuchuk suvlar, oqova suvlar kanalizatsiyasi. 

Adabiyotlar

: 3, 4, 5. 

12.1.Qatlam suvlari. 

 

Neft  tarkibidagi  suv  va  suvda  erigan  mineral  tuzlar  mustahkam  emulsiyalar  hosil  qiladi.  Bu 

emulsiyalar  korroziyalarga  sabab  bo`lib,  neftni  qayta  ishlashda  qiyinchiliklar  tug`diradi.  Bundan 

tashqari  suvli  neftni  transport  qilish  ham  katta  harajatlar  talab  qiladi.  Shuning  uchun  ham  quduqdan 

olinadigan neft tuzsizlantiriladi va suvsizlantiriladi. 

Hozirgi  vaqtda  qatlam  suvlarining  taxliliga  katta  ahamiyat  berilmoqda,  Chunki  bu  suvlar 

mahsuldor qatlamga qayta haydash uchun ishlatilmokda. 

Qatlamdan  olinadigan  suvlar  bir  -  biridan  mineral  tuzlar  kontsentratsiyasi,  gazlar  va 

mikroorganizmlar mavjudligi bilan farqlanadi. 

Qatlam suvlari turli kimyoviy tarkibdan iborat bo`lib, 2 ta asosiy guruxga bo`linadi: 

1.

 

Qattiq suvlar – xlor kaltsiyli yoki xlor kaltsiy-magniyli; 

2.

 

Ishqorli yoki gidrokarbonat natriyli. 

Qatlam suvlarining asosiy tarkibiy qismini natriy xlor NaCl, kaltsiy xlor CaCl

2

 va  magniy xlor 

MgCl

2

 lar tashkil qiladi. 

Ba„zi suvlarda magniy  Mg, kaltsiy Ca, temir bikarbanat FeHSO

3

 tuzlari ham bo`ladi. 

Qatlam  suvlarida  anion  va  kationlarga  ajraladigan  oddiy  tuzlar  ham  mavjud.  Anionlarga  – 

gidroksid – ON ion, xlor – CL ion, sulfat – SO

4

 ion, bikarbonat – HSO

3

 ion, karbonat – SO

2

 ion , brom 

–  Br ion va boshqalar kiradi.   

Bundan  tashqari  qatlam  suvlarida  kolloidlar  (temir  oksidi  FeO,  alyumin  oksidi  Al

3

O

2

);  gaz 

ko`rinishidagi  moddalar  (karbonat  angidrid  CO

3

,  oltingugurtsuvchil  ,  azot    N

2

  ,  vodorod  H

2

  );  nodir 

gazlar (geliy , argon, neon) va organik moddalar (naften kislotalar) mavjud bo`ladi. 

Qatlam suvlarida erigan moddalarning uning hajmiga bo`lgan nisbati  – umumiy minerallanish 

deyiladi. 

Qatlam  suvlarining  minerallanish  darajasi  1  kg/m

3

  dan  200  kg/m

3

  gacha.  Suvni    asosiy 

tavsiflaridan biri suvchil ionlar kontsentratsiyasi ko`rsatkichi pH. 

Bu ko`rsatkichdan suv eritmalarining kislotali va ishqorli muhitlari aniqlanadi. 

Suvlar   pH  kattaligi bo`yicha 5 guruxga bo`linadi: 

1.

 

nordon               rN = 3 gacha; 

2.

 

nimnordon         rN = 4 - 6 gacha; 

---

 

36 

3.

 

neytral               rN = 7; 

4.

 

kam ishqorli      rN = 8 – 10  gacha 

5.

 

ishqorli              rN = 11 – 14  gacha