O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Diplomatik hujjatlar 

---

163 
Eng qadimgi dpilomatik hujjatlardan ikki loy 
silindrda bitilgan er. avv. XXIV asrga oid Lagash va 
Umma o’rtasidagi chegara janjali to’grisidagi yozuv 
bizgacha yetib kelgan. Er. avv. XXIII asrga oid
Akkad va Elam davlatlari o’rtasidagi shartnoma, 
er.avv. II ming yillik boshlariga oid Mari 
podshosining Bobil, Suriya va Finikiya bilan
diplomatik yozishmalari matnlari topilgan. Er.avv. II 
ming yillikda Old Osiyo, Misr tarixi va xalqaro 
munosabatlar to`g`risida boy ma'lumot beradigan bosh 
manba Misrda topilgan Tell-Amarna arxividir.
Tarixiy mazmundagi yozuvlar 
Shumer shaharlari Akkad, Bobil va Osuriya 
davlatlari podsholarining yozuvlari juda katta 
qimmatga egadir. Shunday yozuvlardan biri er.avv. 
XXIV asrga oid Lagash davlatining yuksalishi, uning 
qo`shni Umma bilan kurashi to’grisida hikoya 
qiladigan Lagash hokimi Eanatumning «Kalxatlar 
stelasi» deb atalmish yozuvidir. Er. avv. XXIV asrga 
oid Lagash hokimi Urukagina, er. avv. XXII asrga oid 
Lagash hokimi Gudeaning qurilish va bag`ishlov 
yozuvlari, Akkad podshosi Rimushning (er. avv. 
XXIII asr) Elamga yurishlari to’g`risidagi yozuvlari 
va «Manishtun obeliski» da podsho yer zaxirasi, uning
jamoa yeri hisobidan ko’payishi to’g`risida ma'lumot 
berilgan.

---

164 
Bizgacha Osuriya podsholarining juda ko’p 
yozuvlari yetib kelgan. «Sargon II ning Ashshurga 
xati», er.avv. 714 yilda Urartuga qarshi yurishi bayon 
qilingan xatlar yetib kelgan. Podsho 
Ashshurbanipalning batafsil tarixiy ma'lumot 
beruvchi yilnomasi shular jumlasidandir. Yangi Bobil 
podsholarining 140 ga yaqin yozuvlari bizga ma'lum. 
Tarixiy asarlar keyinroq er.avv. IV-III asarlarda 
paydo bo’ldi. Kohin Beroyesning (Bobildagi Marduk 
ibodatxoansi koxini), 3 qismli «Bobil va Xaldey 
tarixi»i to’fon davridan Makedoniyalik Iskandar 
davrigacha davom etgan asari diqqatga sazovordir. 
Bizgacha bu asarning parchalari o’rta asr tarixchilari 
asarlarida keltirilgan ma’lumotlar orqali yetib kelgan.