O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

33 
Qadimgi Misrda sinfiy jamiyat va davlatni
paydo bo’lishi 
 
Mamlakat va aholi 
Qadimgi Misr deb Nil daryosining birinchi 
ostonasidan boshlab keng Nil deltasini hosil qilgan tor 
Nil vodiysiga (kengligi 1 kmdan 20 km.gacha) 
aytiladi. Tor Nil vodiysi Yuqori Misr, deltaning quyi 
qismidagi viloyat Quyi Misr deb atalgan. («Yegipet» 
nomi yunoncha, Misr poytaxti Memfis misrcha 
«Xetkau-Ptax» yoki xikupta «xudo Ptaxning ruhi 
kal'asi» ma'nosini bildiradigan so`zdan kelib 
chiqqan.) Misrliklar o`z mamlakatlarini Nil
vodiysining haydalgan qora tuproqli yeriga qarab 
Kemet-«qora yer» deb ataganlar. 
Misr Afrika qit'asining shimoliy-sharqiy qismida 
joylashgan, Suvaysh bo`yni orqali Misr Old 
Osiyoning madaniy markazlari bilan bog'langan. Misr 

---

34 
Nil daryosi orqali Tropik Afrika va O`rtayer dengiziga 
tutashgan. 
Gerodot “Misr-Nilning sovg`asi”-deb ta'riflaydi. 
Chunki Nil daryosi Misr iqtisodiy hayotida yetakchi 
o`rin tutgan. Nilda har yili 19 iyunda toshqin 
ko`tarilgan. Bu toshqin sentabr o`rtalarigacha davom 
etgan. Noyabrda daryo o`z o`zaniga tushgan. Ekilgan 
yer aprel-mayda hosil keltirgan. Nil daryosi Misr 
iqtisodiyotining asosi dehqonchilikda muhim o`rin 
tutgan. Mo`l-ko`l hosil sun'iy sug'orish asosida 
olingan. 
Misrliklar dehqonchilik ishlariga ko`ra yilni 3-
mavsumga bo`lganlar: “to`la suv mavsumi”-Nil 
toshqini (iyul o`rtalari), «ekin, unish mavsumi» 
ekishdan hosil yig'ishgacha bo`lgan qishloq xo`jalik 
ishlarini to`liq sikli (noyabr va may o`rtalari), «quruq 
mavsum»-yerni dam olish vaqti va shafqatsiz 
jazirama (may o`rtalaridan iyul o`rtalarigacha) davri. 
Suv omborlari qurilib, Nil vodiysi to`g'on, kanallar 
bilan to`g'ri burchakli havza (basseyn)larga bo`lingan. 
Ekinlar: arpa, bug'doy, kunjut, kanop, emmer 
(polba) xurmo, kokos palmalari, akatsiya (qurilish 
materiallari uchun), uzum va mevali daraxtlar o`sgan. 
Asosiy ovqat hisoblangan baliq ko`p bo`lgan. Chorva 
mollari: qo’y, echki, sigir, eshak, cho`chqa boqilgan. 
Qazilma boyliklar: granit, bazalt, diorit, alebastr, 
shifer, ohak. Memfis yonida yirik tosh konlari, o`rta 
Misrda Fiva yaqinida alebastr konlari va Sinay yarim 

---

35 
orolida boy mis konlari bo`lgan. Oltin Shimoliy 
Nubiya va Arabiston yarim orolidan olib kelingan. 
Aholi: Qadimgi Misrliklar o`rta bo`yli, to`ladan 
kelgan, soqoli qirilgan, sochlari qisqa 
qirqilgan.Ozgina turtib chiqqan daxan. Qalin lablar, 
uzunchoq bosh, «negroid» va «Osiyo» belgilari 
qo`shilgan. Kiyimlar qisqa, old yubka, lungidan iborat 
bo`lgan. 
Ovqat: arpa non, emmer bo’tqasi, quruq baliq, 
piyoz, sarimsoq va bodring. Qadimda misrliklar
dunyo tarixida birinchi bo`lib pivoni kashf qilganlar 
va arpadan tayyorlangan pivo asosiy ichimlik 
bo`lgan. Go`sht kam iste'mol qilingan. Nil vodiysida 
qadimgi aholi Saxara, Liviya sahrosi va Efiopiyadan 
er.avv.VI ming yillik oxirida kelib joylashgan. Bu 
etnik guruhlarning qo`shilishidan qadimgi Misr xalqi 
kelib chiqqan.