O`zbkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:

Potensial titrlash natijalari

, ml

gr/ekv

E,B

ml

ΔE/ ΔV

VE.N, Ml

Rn

VE.N, ml

pK1 kuchli kis.

pK2 kuchsiz kis.

Skislota g-ekv/l

Vkislota ml

kuchli

kuchsiz

kuchli

kuchsiz

Ekvivalent nuktalarni aniqlayotganda yoki Rh=f(V_MOH) bo/liqliklarning egrilanish sohalarida egrilarga urinmalar o’tkaziladi va hosil bo’lgan kesmaning o’rtasidan abtsissa o’qiga perpendikulyar tushirib, ekvivalent hajm V_E.N. topiladi.

O’quv tajribasidagi kislotani titrlab bo’lgach, shu kislotaning (yoki kislotalar aralashmasining) noma’lum hajmi olinib, uning titri aniqlanadi.
Laboratoriya ishi.№17.

Metallarning elektrokimyoviy karroziyasi.
Elektrokimyoviy karroziya mexanizmi

Metallar havo, suv, kislata, ishqor eritmalari ta’sirida emiriladi. Metallarning, umuman, turli moddalarning tashqi muxit bilan kimyoviy yoki elektrokimyoviy ta’sirlanishi natijasida buzulishi va emirilishiga korroziya deyiladi.

Korroziya xalq ho’jaligiga juda keskin katta zarar etgazadi. Tabiiy sharoitda metallar, korroziyaga uchrashi mumkin. Korroziyaning xillari o’zining mohiyati, mexanizmi jixatidan bir-biriadan juda keskin farq qiladi. Korroziya fizik kimyoviy va elektrokimyoviy korroziya .

Kimyoviy korroziya yuqori temperaturada metallga noelektrolit suyuqlik- gazlar ta’sir qilganda kimyoviyreaksiya natijasida sodir bo’ladi. Yuqori temperature ta’sirida havoda temirning zanglashi bungga misol bo’ladi. Lekin, past temperaturada yuqori tezlik bilan boradigan elektokimyoviy korroziya xili ham juda ko’p tarqalgan. Ko’p zaxar xalq xo’jaligiga shu xil korroziya to’g’risida bahs yuritamiz.

Elektrokimyoviy korrpziya metallar elektrolit eritmalar muhitida turganda sodir bo’ladi. Korroziya oqibatida oksidlar va gidroksidlar hosil bo’ladi. Shunday qilib, korroziyaning kimyoviy sababi, metal oksidi va gidroksidining shu metallga nisbatan barqaror bo’lishidir. Korroziya mexanizmi gal’vanik element hosil bo’lishidan iborat. Shunday qilib, metallning elektrokimyoviy korroziyaga uchrashi ularda eletr galvanic elementlarning hoisl bo’lishi bilan bog`liq.

Metallar ko’pincha sof bo’lmaydi,metallbuyumlari esa asosan metal qotishmalaridan tayyorlandi. Shuning uchun metal yoki metal buyum elektrolit eritmasiga turilsa yoki nam havoda qoldirillsa, galvanic elementlar hosil bo’ladi. Metallning o’zi bir qutb bo’lsa undagi aralshma ikkinchi qutb bo’ladi va shu metallning o’ziqutblarni tutashtiruvchi o’tgazgiz vazifasini bajaradi. Natijada gavanik elementlar ishlay boshlaydi. Oksidlanish jarayoni borayotgan qutb anod , qaytarilish jarayoni borayotgan qutb katod deyiladi. Shunga ko’ra, elektrolizda oksidlanish musbat qutbda va qaytarilish manfiy qutbda boradi, galvanic –elementlatlarda esa aksinchadir. Shuning uchun ham elektrolizda manfiy qutb katod va musbat qutb anod bo’ladi, galvanic elementlarda aksincha manfiy qutb anod,musbat qutb esa katod bo’ladi. Bu vaqtda yuqorida ko’rib o’tilganidek elektr—manfiyroq metal manfiy qutb anod bo’lib,metal manfiy qutb anod bo’lib, metal gidratlangan ion (M⁺ nH₂O) holida eritmaga o’tadi,ya’ni oksidlanadi.

Katodda esa eitmadagi H₃O⁺ ioni metallda elektrodni olib zaryadsizlanadi (qaytariladi):

2H₃O⁺ +e ------- 2H₂O +H₂

Natijada katod maydonida vodorod ajralib chiqadi. Electron metal yuzasi bo’yicha harakat qiladi va yuqoridagi reaksiya natijasida yuzadan chiaib ketadi. Shunday qilib, korroziya metal yuzasidan electron ketishi bilan boshlangan. Metal toza bo’lganda ham uning ma’lum joylari turli fizik kimyoviy xossaga ega bo’lishi mumkin. Masalan, toza alyuminiy yoki temir tayoqchasi bukilsa, bukilgan joyi anod, bukilmagan joyi esa katod bo’ladi. Temir tayoqchalarning bukilgan joyi ko’proq karroziyalanganini ko’rish mumkin. Kristallarning yuzasi anod, kriztallarning ichi esa katod bo’ladi.

Katod jarayonini osonlashtiruvchi moddalarning mavjudligi korroziyani tezlashtiradi. Masalan, katod qismida vodorod ioni qaytarilayotgan bo’lsa,eritmada mavjud bo’lgan oksidlovchilar(masalan,suvda erigan kislarod) ajralib chiqayotgan vodorod atomi bilan birikib,H+ ionini qaytarilishini osonlashtiradi(kislarodning qutbsizlanishi).

Yuzadan elektroning ketishini osonlashtiruvchi va elektronni o’ziga oson birlashtiruvchi faktorlar—moddalar korroziyani tezlatadi. Bunday modda oksidlovchilardir. Masalan,eritmad (suvda) doimo kislarod erigan bo’ladi va quyidagi reaksiya boradi:

0,5O₂ + H₂O +2e-------2OH^-

Bu reaksiya bo’yicha kislarodning qaytarilish potensiali OH^- ionining qaytarilish potensialidan musbatroq va demak, <> reaksiya <> ga nisbatan osonroq (oldin) boradi.

Demak,elektrokimyoviy korroziya elektr oqiminining vujudga kelishi bilan bo/liq ekan. Shunday ekan, korroziya tezligi elektr oqimimning miqdoriga, bu esa element qutblaridagi potensiallar ayirmasiga proporsionaldir. Elektrod potensial ayirmasi anod maydonida vodorod ionining konsentrasiyasiga va vodorodning ajralib chiqish potensialiga, yani vodorodning o’ta kuchlaninshiga bog`liq, bu esa anod elektrodning tabiatiga—qaysi metalldan yasalganiga bog`liq.CH ning ortishi va o’ta kuchlanishning kichik bo’lishi bu ayirmani oshiradi. O’ta kuchlanishning kattalashishi esa elektrodning potensialini manfiylashtiradi va natijada porensiallar ayirmasi kamayadi. Shunday qilib, vodorod o’ta kuchlanishining o’zagirishi qarama-qarshi natijaga olib keladi, u ko’paysa ∆ π kamayadi. Natijada korroziya sustlashadi, lekin elektrodda vodorodning ajralishini qiyinlashtiradi va aksincha. Anod uchastkasida qutbsizlantiruvchi (dipollyazator,masalan, kislarod) kiritilsa o’ta kuchlanishning o’zgarishi,sezilarli bo’lmaydi. Shuning uchun, qutblanish (qutblovchi moddalar) elektrikimyoviy korroziyani susaytiradi,aksincha yuqorida kislarod misolida o’tilganidek,qutbsizlantiruvchi moddalar korroziyani tezlashtiradi.

Korroziyaning borishiga pH ning qiymati ham katta ta’sir etadi.H⁺ionlari konsentrasiyasining ko’payishi ularning katodda zaryadsizlanishini osonlashtiradi va demak,korroziyani kuchaytiradi