O`zbkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Krioskopiya.
Ma’lumki, eritmalar toza erituvchi muzlaydigan haroratdan past haroratda muzlaydi, bunda ularning muzlash harorati erituvchi tabiatiga va kontsentratsiyasiga bo/liq bo’ladi.

Noelektrolitlarning suyultirilgan eritmalari uchun bu bo/liqlik quyidagicha bo’ladi: t₀ - t₁ q tqE · c (1)

bu erda: t₀ - erituvchining muzlash harorati; t₁ - eritmaning muzlash harorati; t - eritmaning muzlash haroratining pasayishi; E - proportsionallik koeffitsienti; c – molyal kontsentratsiyasi.

Koeffitsient E har bir erituvchi uchun doimiy son bo’lib, muzlash haroratini molekulyar pasayishi yoki krioskopik doimiy deyiladi (grekchadan «krios» - sovuq). Kontsentratsiya 1 molyal bo’lganda E ning qiymati t ga teng bo’ladi.

Quyida ayrim erituvchilarning krioskopik doimiylari keltirilgan:

Benzol	5,1	Nitrobenzol	6,9
Suv	1,85	Fenol	7,3
Naftalin	6,9	Kamfara	40

Erituvchining muzlash haroratini molekulyar pasayishi faqat uning kimyoviy tabiatiga bo/liq bo’ladi va eritmaning kontsentratsiyasi va kimyoviy tarkibiga bo/liq emas. Shunday qilib, har bir erituvchi uchun faqat unga xos bo’lgan krioskopik doimiy mavjud.

Erigan moddaning molekulyar massasini eritmani muzlash haroratiga ko’ra aniqlashda eritma kontsentratsiyasi 1000 gr erituvchiga nisbatan olinadi.

Agar G gr erituvchida g gr modda erigan bo’lsa, uning kontsentratsiyasi bo’ladi:

(2)

bu erda: - erigan moddaning mollar soni.

Bu ifodani (1) formulaga qo’yib quyidagiga ega bo’lamiz:

bundan:

3)
g va G –o’lchash yo’li bilan aniqlanadi; E va t₀ - doimiy sonlar. Bundan ko’rinib turibdiki, tajribada faqat t ni, ya’ni G gr erituvchida g gr modda eritib tayyorlangan eritmaning muzlash haroratini aniqlash kerak.

Krioskopik usulni faqat suyultirilgan eritmalarga nisbatangina qo’llash mumkin. Buni esdan chiqarmang.