Ozbekstan tariyxi uzb

TAYaNCh TUShUNChALAR
::::
 
Milliy ozodlik xarakatlari, Pulatxon kuzg`oloni, Dukchi Eshon, mardikorlik, Jizzax kuzgoloni, 
jadidchilik, Turkiston jadidlari. Ismoilbek Gaspirali, Maxmudxuja Bexbudiy, Munavvarqori 
Abdurashidxonov. 
Rus-ingiz raqobatchiligi, rus bosqini, xomashe bazasi, mustamlaka boshqaruv tizimi, Turkiston 
general-gurernatorligi, temir yo`llar qurilishi, sanoat korxonalari, ruslashtirish siesati, rus-tuzem 
maktablari. 
ADABIETLAR 
1. I.Karimov “Imperiya davrida bizni ikkinchi darajali odamlar deb hisoblashar edilar”. T.2005 
2. O`zbekiston mustaqil taraqiet yo`lida. T. 2004 
3. I.Karimov Vatanimizning tinchligi va xavfsizligi o`z kuch-qudratimizga xamjixatligi va bukilmas 
irodasiga bog`liq. Asarlar. 12 tom. 2004.
4. Gulomov X.G. Tatibaev A.S. “Tsentarl`naya Aziya i mirovaya istoriya”. T. 2004. 
5. Tarix ortga qaytmaydi. (tuplam) T. 2004 
6. Istoriya Uzbekistana T. 2004 
7. Sharipov R.X. Muxiddinova F. “O`zbekiston halqining siesiy-huquqiy ta`limotlari tarixidan. (XIX 
asr oxirlari XX asr boshlari) T. 2004
8. SD. “O`zbekiston-2000” multimedia-ma`lumotnomasi 
9. SD. “Barkamol avlod orzusi” 5 fil`m
10. SD. “Amir Temur. Shaxsiyat. Davlat. Reneseans” Multimediya-komusi 
 

---

27 
9-MAVZU TURKISTONDA MUSTABID SOVET HOKIMIYaTINING O`RNATILIShI. 
ISTIQLOLChILIK HARAKATI 
REJA
:
1
. Rossiyadagi 
1917
yil fevral inqilobidan so`ng` Turkistondagi ijtimoyi siesiy vaziyat. 
2
. Turkistonda mustabid Sovet hokimiyatining o`rnatilishi va uning shovinistlik siesati 
3
. Istiqlolchilik harakati, uning mohiyati va tarixiy ahamiyati. 
1917
yil 
27
fevralda Rossiya poytaxti Petrogradda demokratik inqilob g`alaba qozondi va 
chorizm ag`darildi. Bu voqsa Turkiston o`lkasiga ham o`z ta`sirini o`tkazdi. Turkistonda ishchi va 
soldat deputatlira Sovetlari va har xil toifalar vaqillaridan tuzilgan ijroiya komitetlar tashkil etila 
boshlandi. 
1917
yil mart oyida mahalliy aholining ilg`or zielilarining vakillari 
″
Shuroi islom
″
tashkilotini tuzdilar. 
Turkistonning ijtimoyi-siesiy haetida o`lka muxtoriyati masalasi asosiy masalaga aynaldi. 
1917
yil 
31
mart ku`ni rus podshosining o`lkadagi tayanchi-Turkiston general-gubernatori 
hokimiyatdan chetlashdirildi. 
1917
yil 
7
aprelda Muvaqqat xukumatning qarori bilan uning Turkiston 
komiteti tashkil qilindi va qadet N.N.Shchepkin uning raisi qilib tayinlandi. Bu komitet a`zoligiga 
turkiy xalqlar vakillaridan to`rttasi
:
Buxeyxon, tanishboev Maqsudov va Davletshin kirdilar. 
1917
yil 
16
aprelda Tashkentda Butunturkiston musulmonlarining 
1
kurultayi ish boshladi. 
Kurultoyda Turkiston musulmonlarining markaziy rahbar organi - Turkiston o`lka musulmon Shurosini 
tashkil etish haqida qaror qabul kilindi. 
Turkiston musulmonlari faollarining birlashish harakati muraqqab va ziddiyatli ichki vaziyatda 
rivojlandi. 
1917
yil iyun oyida munavvar Qori boschiligidagi 
″
Shuroi Islomiya
″
tashkilotidan eShuroi 
Uloma
″
deb ataluvchi yangi tashkilot ajralib chiqdi. 
1917
yilning sentyabr` oyining boshlarida Turkiston ulkasi markazi bo`lgan Toshkent shaxrida 
siesiy vaziyat juda keskinlashib ketdi. bunday sharoitlarda Toshkentdagi ishchi va soldat deputatlari 
Soveti musulmon etakchilari urtasidagi bulinishdan foydalanib xokimiyatni kulga olishga harakat qildi. 
1917
yil 
10
sentyabrda Toshkentda Butun turkiston musulmonlarining 
2
kurultoyi ochilib, 
uning katnashchilari hokimiyatni ochilib, uning qatnashchilari hokimiyatni soldat, ishchi va dexkon 
deputatlari Sovetlariga berishga qarshi chikdi. Sentyabr` vokealaridan sung jamiyatdagi siesiy qarama-
qarshilik yana-da keskinlashib ulkadagi ishchilar harakati bilan milliy harakatning yo`llari bir biridan 
ajralib ketdi. 
1917
yil 
17
-
20
sentyabrda Turkiston va Qozog`iston ulkalari musulmonlarining kurultoyi bulib, 
unda butun Turkiston va Qozog`iston uchun umumiy bulgan. 
″
Musulmonlor ittifoqi
″
(
″
Ittifoqi muslimin
″
) degan siesiy partiya tuzishga qaror qilindi. Bu