O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli bilimlendiriw ministrligi qaraqalpaqstan respublikasi kásiplik bilimlendiriwdi rawajlandiriwha`m muwapiqlastiriw basqarmasi qanlikol rayoni kásip-óner mektebi

Ot aldırıw sisteması - karbyuratorlı dvigatellerde janıwshı aralaspanı elektr ushıqınınan ma`jbul`riy jandı-rıw ushın mo`lsherlengen.

Aylanıs jiyiligi regulyatorı – janılg`ının` (dizel) yamasa janıwshı aralaspanın` (korbyuratorlı dvigatel) jetkerilip beriliwinin` avtomat tu`rde o`zgeriwine qaray dvigateldin` tirsekli hamlının aylanıs jiyiligin ju`kleniwge qarap belgilengen da`rejede saqlap turadı.

Porshennin` tsilindrdegi qaytımlı-ilgerilemeli ha`reketi onın` eki en` shetki toqtaw tochkaları menen sheklenedi.

Joqarı toqtaw tochka (J.T.T) - bull, porshennın` jaylasıw ornınan baslap dvigateldin` tirsekli hamlının` ko`sherine shekemgi en` uzaq aralıq..

8-su`wret. D-240 dizelinin` maylaw sistemasının` sxeması:

1- karter poddonı; 2; 11; 21 ha`m 23-may trubaları; 3- may qabıl qılg`ısh; 4- may nasosı; 5; 7; 12; 13; 14 ha`m 25- may kanalları; 6- maydı oraydan qashıwshı usılda tazalaw ushın kolen haml, shatun moynındag`ı boslıq; 8- tiykarg`ı may magistralı; 9- sapun; 10- koromislolar hamlındag`ı boslıq; 14 may o`lshew sızg`ıshı; 15- may gorlovinasının` qaqpag`ı; 16- reduktsion klapan; 17 ha`m 18- to`giw ha`m saqlaw klapanları; 19-tsentrifuga; 20- basımdı ko`rsetkish; 22- radiator; 26- tıg`ın.
To`mengi toqtaw tochka (J.T.T) – bull, porshennın` jaylasıw ornınan baslap dvigateldin` tirsekli hamlının` ko`sherine shekemgi en` kishi aralıq..

Porshen jolı S,bull onın`, tsilindrdin` ko`sher boylap turıw tochkaları arasında-g`ı aralıg`ı. Porshennın` ha`r bir qaytımlı-ilgerlemeli qozg`alısında tirsekli haml yarım aylanısqa, yag`nıy 180<sup>0</sup> qa aylanadı. Krivoship-shatunlı mexanizim porshenının` jolı, tsilindr ko`sherin tirsekli haml ko`sheri kesip o`tkende tirsekli haml krivoshpinin` eki radiusına ten`.

Tsilindrdin` jumıs ko`lemi - bull porshennin` J.T.T dan ha`m T.T.T g`a ha`reketlen-gendegi, ol bosatqan tsilindirdin` ko`lemi

;

bull jerde: d - tsilindr diametri, m;

S - porshen jolı, m.
Janıw (qısıw) kamerasının` ko`lemi ( ) - porshen J.T.T. turda onın` joqarısındag`ı ko`lemi.

Tsilindrdin` tolıq ko`lemi ( ) bull qısıw kamerası ko`lemleri ha`m tsilindrdin` jumıs ko`lemlerinin` qosındısına ten`.


Dvigateldin` litrajı ( )- bull barlıq tsilindrlerdin` jumıs ko`leminin` jıyındısına aytıladı.

bull jerde: - bir tsilindrdin` jumıs ko`lemi, m³;

i - dvigatel tsilindrlerinin` sanı

Qısıw da`rejesi - bull tsilindrdin` tolıq ko`leminin` qısıw (janıw) kamerası ko`lemine qatnası

;

Qısıw da`rejesi – porshen to`mengi toqtaw tochkadan t.t.t. dan joqarg`ı toqtaw tochkag`a baratırg`anda tsilindirde jumısshı aralaspası (jumısshı aralaspa tsilindirdi toltırıwshı janıwshı aralaspa menen qaldıq gazlar aralaspasınan payda boladı) yamasa hawanın` neshe ma`rte kemeyiwin ko`rsetiwshi san.

3-su`wret. Ishten janıw dvigatelinin` sxeması: