O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli biLİm miNİSTİRLİGİ

 

3.5-keste 

QR ayırım ka`rxanaları aktivleri quramında materiallıq  

emes aktivlerdin` u`lesi ha`m dinamikası 

21

 

 

№ 

Balans stat`yaları 

1.01.2011-jıl 

1.01.2014-jıl 

1.01.2014-jıldın` 

1.01.2011-jılg`a 

qarata o`zgerisi 

mın`, swm 

% 

mın`, swm 

% 

mın`, 

swm 

% 

1 

Uzaq mu`ddetli 

aktivler 

15358190 

53,19 

25870074 

65,42 

2435849

3 

1611,46 

 

Sonnan: 

 

 

 

 

 

 

 

Tiykarg`ı zatlar 

(qaldıq mug`darda) 

5280650 

18,29 

5472185 

13,84 

4204266 

331,59 

 

Materiallıq emes 

aktivler (qaldıq 

mug`darda) 

19 

0,00 

19 

0,00 

19 

- 

 

Uzaq mu`ddetli 

investitsiyalar 

6075248 

21,04 

10673506 

26,99 

1063002

8 

24449,21 

 

Ornatılatug`ın 

a`sbap-u`skeneler 

430386 

1,49 

3729842 

9,43 

3550022 

1974,21 

 

Kapital qoyılmalar 

3571887 

12,37 

5994522 

15,16 

5974158  29336,86 

2 

Ag`ımdag`ı aktivler 

13516826 

46,81 

13673602 

34,58 

9122788 

200,46 

 

Sonnan: 

 

 

 

 

 

 

 

Tovar-materiallıq 

zapaslar 

6057430 

20,98 

5689867 

14,39 

3434148 

152,24 

 

Kelesi da`wir 

qa`rejetleri 

 

 

 

0,00 

-48659 

-100,00 

 

Debitorlar 

1924300 

6,66 

3443141 

8,71 

1536643 

80,60 

 

Pul qarjıları 

4591943 

15,90 

371446 

0,94 

234301 

170,84 

 

Qısqa mu`ddetli 

investitsiyalar 

943153 

3,27 

4169148 

10,54 

3966355 

1955,86 

 

Balans aktivinin` ja`mi 

28875016 

100 

39543676 

100 

3348128

1 

552,28 

 

                                           

21

  QR ayırım kərxanaları 2011-2013 jıllar ushın finanslıq esabatının` mag`lıwmatları tiykarında magistrant 

ta`repinen du`zilgen.

  

---

 

65 

Amortizatsiya  esaplanatug`ın  materiallıq  emes  aktivler  boyınsha  auditor 

to`mendegilerdi tekseredi: 

 

qollanılıp  atırg`an  amortizatsiya  esaplaw  usılları  ka`rxana  esap  siyasatına 

sa`ykes keliwin; 

 

tan`lang`an  amortizatsiya  esaplaw  usılı  materiallıq  emes  aktivler  ob`ektleri 

bahasın  qalg`an  paydalı  xızmet  etiw  mu`ddeti  dawamında  islep  shıg`arıw 

qa`rejetlerin esapqa alatug`ın schyotlarg`a durıs o`tkeriliwin.  

№7  BEMS 42-ba`ntine  muwapıq  materiallıq  emes  aktivlerge  amortizatsiya 

esaplawdın` u`sh usılı ko`zde tutılg`an. Olar: 

 

amortizatsiyanı ten` o`lshewli (tuwrı sızıqlı) esaplaw; 

 

orınlang`an  jumıslar  ko`lemine  ten`  tu`rde  amortizatsiyanı  esaplaw  (islep 

shıg`arıw) usılı; 

 

eki ese amortizatsiya norması menen qaldıqtı kemeytiw usılı; 

 

jıllar summası usılı (kumulyativ usıl). 

Materiallıq  emes  aktivlerge  amortizatsiya  esaplaw  usıllarının`  mazmunı, 

ka`rxana  finanslıq  jag`dayına  ta`sirin  biliw  ha`m  usı  tiykarda  qa`nigeli  auditorlıq 

juwmaqtı qa`liplestiriw maqsetke muwapıq. Tuwrı sızıqlı usıldın` mazmunı belgili 

materiallıq emes aktivtin` ja`mi paydalı xızmet etiw mu`ddeti dawamında eskiriw 

summaları bir normada esaplap jazıp barılıwınan ibarat.  

Kemeyip  barıwshı  qaldıq  usılınan  paydalanıw  waqtında  turaqlı  esaplap 

barılatug`ın  amortizatsiya  summaları  paydalı  xızmet  etiw  da`wiri  dawamında 

kemeytirilip barıladı.  

Orınlang`an  jumıslar  ko`lemine  proportsional  tu`rde  eskiriw  esaplaw  usılı 

(islep shıg`arıw usılı)na muwapıq amortizatsiya ko`lemi materiallıq emes aktivten 

neshe  ma`rte  paydalanılıwı  yamasa  neshe  o`nim  birliginin`  islep  shıg`arılıwı 

ku`tilip atırg`anlıg`ına tuwrıdan-tuwrı baylanıslı boladı.  

A`meliyatta  amortizatsiya  esaplawdın`  tuwrı  sızıqlı  usılınan  paydalanıw 

abzalıraq.  Qalg`an  usıllardan  belgili  jag`daylarda  paydalanıw  maqsetke  muwapıq 

boladı.  

---

 

66 

Auditor  esaplang`an  amortizatsiya  ajıratpalarının`  schyotlarda  durıs 

sa`wlelendirilgenligin  de  anıqlawı  kerek.  Bunda  №21  BEMS  g`a  muwapıq 

to`mendegi test-kesteden paydalanıw mu`mkin (3.6-keste):  

3.6-keste.