Өзбекстан республикасы жоқары ҳӘм орта арнаўлы билимлендириў министрлиги бердақ атындағЫ Қарақалпақ МӘмлекетлик университети

MОДУЛЬ / ПАН СИЛЛАБУСЫ 5А120302 -Тарийх(бағдарлар ҳәм искерлик түри бойынша) 5А120400 -Aрхеология 5А121401 - Этнография, этнология ҳәм антропология

“Тастыйықлайман” ҚМУ Оқыў ислери бойынша проректор: __________ А.Дуйсенбаев “__”_______2020 жыл П.о

Тарийх факультети

Курс:

Палеоэкология ҳәм цивилизация динамикасы

Курс түри:

Мәжбүрий

Курс коды:

МТАR 1305

Жыл:

1

Семестр:

1

Оқыў түри:

Күндизги

Семестр даўамында оқытылатуғын саатлар муғдары:

60

Лекция

30

Семинар

30

Өз бетинше тәлим

90

Кредит муғдары:

5

Баҳалаў түри:

имтиҳан

Пән тили:

Қарақалпақ

Пәнниң мақсети (ПМ)

ФМ1

Пәнди оқытыўдағы мәқсет - Палеоэкология ҳәм цивилизация динамикасы пәниниң предмети ҳәм ўазыйпалары ҳаққында магистрларға улыўма түсиник бериў. Геология, экология, география, археологиялық дереклер, естеликлер, жаңа теорияларды үйрениўде илимий жақтан жақынласыў. Палеоэкология ҳәм цивилизация динамикасы пәниниң раўажланыў тарийхы, изертлеў көлеминиң өсиўи, оның басқышларын, көнликпе ҳәм қәнигелигин қәлиплестириўден ибарат.

ФМ2

Пәнниң ўазыйпасы – магистрларға Палеоэкология ҳәм цивилизация динамикасы пәниниң улыўма характеристикасы, дәўирлестириў ҳәм хронологиясы, климаттың өзгериўи процеси менен байланыслы болған ҳәдийселер хаққында терең билим бериў ҳәм үйретиўден ибарат.

Пәнди өзлестирилиў ушын зәрүр билимлер

Археология

Жәҳән тарийхы, этнография, этнология ҳәм антропология

Тәлим нәтийжелери (ТН)

Билимлер:

ТН 1

пәнниң инсаният тарийхының әййемги дәўири ҳәм цивилизацияның тийкарғы бағдарларын, оларда эволюцион басқышларды анализлеў ҳәм пайдаланыўды билиў керек;

ТН 2

Цивилизация динамикасынын избе излигин тариплеп билиў керек

Көнликпелер:

ТН 3

Магистр тарийхый мағлыўматларды илимийлик, тарийхыйлық, халыслық тийкарында үйрениў көнликпелерине ийе болыўы керек;

ТН 4

Палеоэкология ҳәм цивилизация динамикасы, экология түсиниги, экологияға тийисли билимлердиң қәлиплесиўи. Инсан әййемги дәўирлерден- ақ өзин ҳайўанат ҳәм өсимлик дүньясы менен байланыслы екенлигин түсинип машқалаларды илимий жақтан үйрене алады

ТН 5

Палеоэкология ҳәм цивилизация динамикасы тарийхтаныўшылығы ҳәм деректаныўшылығы бойынша дереклерди ҳәм илимий изертлеўлерди ҳәр тәреплеме үйренеди ҳәм оған баҳа береди

Пән мазмуны

Шынығыўлар түри: лекциялар (L)

L 1

Пәнниң мәқсет ҳәм ўазыйпасы. Экология ҳәм цивилизация түсиниклери

2

L 2

Инсан экологиясы. Инсанның тәбияттағы орны хаққындағы билимлериниң қәлиплесиўи ҳәм раўажланыўы.

2

L 3

Климаттың өзгериўиниң астрономиялық факторлары.

2

L 4

Климаттың өзгериўиниң геофизикалық факторлары

2

L 5

Эндоген геологиялық процесслердиң экологиялық шараятқа тәсири.

2

L 6

Тәбияттың раўажланыў ритми.

2

L 7

Жердиң геологиялық өтмиштеги климаты.

2

L 8

Плейстоцен дәўири климаты.

2

L 9

Инсан ҳәм қоршаған орталық мүнәсибетлери

2

L 10

Голоцен дәўири климаты ҳәм тәбиий шараятлары.

2

L 11

Ислеп шығарыўшы хожалықлар ҳәм цивилизациялардың пайда болыўы.

2

L 12

I- II мың жыллық климаты ҳәм экологиялық машқалалар

2

L 13

Әййемги дүньяның экологиялық машқалалары

2

L 14

Экологиялық факторлар ҳәм тарийхый процесслердиң өзгериўиниң мәденияттың раўажланыўына тәсири.

2

L 15

Миграциялар

2

L 10

Этник география, этнос ҳәм территория, хожалык-мәдений түрлериниң қәлиплесиўиниң экологиялық факторлары

2

30

Шынығыўлар түри: семинар (С)

Cеминар темалары

С1

Экология түсиниги. Экологияға тийисли билимлердиң қәлиплесиўи.

2

С2

Инсан ҳәм экология раўажланыўының тәбиий шәрт-шараятлары

2

С3

Климаттың өзгериўиниң астрономиялық факторлары.

2

С4

Климаттың өзгериўиниң геофизикалық факторлары

2

С5

Экология ҳәм мәдений ландшафт

2

С6

Инсанның тәбияттағы орны ҳаққында билимлердиң қәлиплесиўи ҳәм раўажланыўы

2

С7

Инсан ҳәм қоршаған орталық мунәсибетлери

2

С8

Орайлық Азияның плейстоцен дәўири климаты

2

С9

Голоцен дәўири климаты

2

С10

Ислеп шығарыўшы хожалықлар ҳәм цивилизациялардың пайда болыўы.

2

С11

Заманагөй экологиялық процесслер

2

С12

Орайлық Азия палеоэкологиясы ресурслары

2

С13

Әййемги дүньяның экологиялық машқалалары

2

С14

Экология ҳәм миграция

2

С15

Экологиялық факторлардың өзгериўиниң мәдений раўажланыўға тәсири

2

30

Тийкарғы әдебиятлар дизими

1

Сулейманов Р.Х. Палеоэкология динамикасива цивилизация эволюцияси. (Марказий Осиё ва қўшни улкалар). Услубий қўлланма.Т.,2017

2

Тўхтаев А. Экология.Т.,2017

3

Сагдуллаев А.С. Қадимги Ўрта Осиё. Ўқув қўлланма. Т.,2008

4

Чиниқулов Х., Жўлиев А.Х. Умумий геология. Т.,2011.

5

Султонов П.С., Ахмедов Б.П Экология ва атроф мухитни мухофоза қилиш асослари. Т.,2004