Озбекстан республикасы ауыл хожалыгы министрлиги

3-расм. Ҳинд настарини бутасини қаламчадан кўпайтириш

a) Яшил қаламчалар b). Илдиз узунлиги,c) Қаламчаларнинг ўсиши

3-жадвал

Ҳинд настарини бутасини қаламчадан кўпайтириш

Ўсимлик номи	Стимулятор номи	Консентрацияси, мг/л	Эритмада қаламчани ушлаш вақти дақиқа	Қаламчалар сони
				Жами	Илдиз чиқарган	%
Яшил қаламчасидан илдиз олиши
Ҳинд настарини f. rosea	Назорат	тоза сув	-	40	13±0,29	32
	корневин	кукун ҳолатда	15-20	40	20±0,51	50
	гуммат	кукун ҳолатда	15-20	40	22±0,60	52
Ҳинд настарини f.violacea	назорат	тоза сув	-	40	12±0,21	29
	корневин	кукун ҳолатда	15-20	40	16±032	47
	гуммат	кукун ҳолатда	15-20	40	19±0,41	49

Тадқиқот объекти бўлган ҳинд настарини бутасининг манзаравийлик хусусияти баҳоланди. Бунга кўра ҳинд настарини 70 баллдан юқори баҳоланиб, услуб мезонига мувофиқ кўкаламзорлаштириш ишлари истиқболли бўлган I-гуруҳга киритилди.

Ҳинд настарини бутасининг 1 йиллик уруғ кўчатини етиштириш учун 1 га майдонга сарфланган жами харажатлар 276222 минг сўмни ташкил этади.
Жами етиштирилган кўчатлар 70×100 схемада экилганда,14285 донаси стандарт ниҳол бўлиб етишади. 2018 йилда тахминий 1 дона 0,5-1 м бўлган ҳинд настарини уруғкўчатининг бозор баҳоси 33000-38000 сўм бўлиб, етиштирилган кўчатларни 35300 сўмдан сотганда кўчатларни сотишдан олинган пул тушуми 1 гектар хисобига 504450 минг сўмни ташкил этади. Кутилаѐтган соф фойда эса 228228 минг сўм бўлиши асосланди. Ҳинд настарини 1 га майдонда ниҳолларини етиштириш рентабеллиги 82,6% ташкил этди.

ХУЛОСАЛАР

1. 
   Тадқиқот объекти бўлган хинд настарини (Lagerstroemia indica L.) бутасининг морфологик хусусиятлари ўрганилди ҳамда унинг энг кичик уруғ ҳажмига 0,3±0,12 х 0,2±0,09 см га эга бўлиб, 1000 дона уруғнинг оғирлиги 2,62±0,003 мг, қутичамевада 18,6±0,75 дона уруғ ривожланганлиги аниқланди.
   
2. 
   Тадқиқот объектиниг биоэкологик хусусиятлари ўрганилди ва интродукция шароитидан ўтган ўсимлик сифатида ҳинд настарини (Lagerstroemia indica L.) совуқ ҳаво хароратига чидамли эканлиги аниқланди.
   
3. 
   Хинд настарини (Lagerstroemia indica L.) бутасининг гуллаш давомийлиги июль-октябрь ойи 3-декадаси (27,9-30,7⁰С) ўртасига қадар давом этди. Гуллаши учун ўртача ҳарорат йиғиндиси 2221,3-2897,7⁰С эканлиги ўрганилди.
   
4. 
   Хинд настарини (Lagerstroemia indica L.) бутасини уруғи ва қаламчасидан кўпайтириш технологиялари ўрганилди. Уруғидан унувчанлиги 54%, қаламчадан илдиз олиш 50,0±7,91% яъни 86% эканлиги ўрганилди.
   
5. 
   Хинд настарини (Lagerstroemia indica L.) бутасини яшил қаламчалардан кўпайтиришда унинг икки хил формаси f. rosea ва f.violacea устида тадқиқот олиб борилди. f. rosea формаси биринчи оддий яратилган форма эканлиги аниқланди ва бошқа формаларга ничбатан илдиз олиш жараѐни тез амалга ошиши ўрганилди.
   
6. 
   Хинд настарини (Lagerstroemia indica L.) манзаравийлик хусусияти бўйича 70 баллдан юқори баҳоланди ва услуб мезонига мувофиқ кўкаламзорлаштириш ишлари истиқболли бўлган I-гуруҳга киритилди. Юқори манзарали (ЮМ) турларга баҳоланганлиги боис ушбу бутани ландшафт дизайнда қўллаш тавсия этилади.
   
7. 
   Хинд настарини (Lagerstroemia indica L.) 1га майдонга 70×100 схемада экилганда 14285 донаси стандарт ниҳол бўлиб етишади. ҳинд настарини уруғкўчатининг бозор баҳоси 33000-38000 сўм бўлиб, етиштирилган кўчатларни 35300 сўмдан сотганда кўчатларни сотишдан олинган пул тушуми 1 гектар хисобига 504450 минг сўмни ташкил этади. Кутилаѐтган соф фойда эса 228228 минг сўм бўлиши асосланди.