O’zbeksiton Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Elaklash va cho‘ktirish usuli 

Korxonadan  ajralayotgan  oqova  suvlar  murakkab  tarkibga 

ega  boMib,  uning  tarkibida  har  xil  jarayonlarda  aralashgan 

moddalar  mavjud  boMadi.  Ushbu  oqova  suvlarni  tozalash 

uchun  awal  tarkibidagi  yirik  aralashmalar  maxsus  reshotka  va 

setkalar  (elaklar)  yordamida  ushlab  qolinadi.  Bunday 

moddalarga qog'oz, teri, yog‘och, barglar, latta, jun, tola va shu 

kabi  moddalar  kiradi.  Chunki  ular  keyingi  tozalash 

---

bosqichlarida  quvur  va  kanallarda  tiqilib  qolishi  mumkin. 

Reshotkalar quyidagicha tuzilgan boMadi (   -rasm). 

 

 

Reshotkadan  olmgan  aralashmalar  maydalanib  qayta  ishlashga 

yuboriladi  (      a-rasm).  Agar  aralashmalar  maydaroq  bo‘lsa,  unda 

elaklar (setkalar) qo'llaniladi. Bunda setkalar teshigi 0,5—1 mm bo'lib, 

ular  barabanga  yoki  diskka  o'matilishi  mumkin.  Ushlab  qolingan 

mayda  aralashmalar  suv  yordamida  yuviladi.  Bunday  ushlagichlar 

tekstil, qog'oz sanoati va ten oshlash sanoatlarida keng qo‘llaniladi (3. 

b-rasm). 

Shundan  keyin  oqova  suvlar  tindirishga,  cho‘ktirishga  yuboriladi. 

Ushbu  usulda  suv  tarkibidagi  dag'al-dispers  aralashmalar  suv 

tarkibidagi  zarralarning  o‘z  og‘irlik  kuchi  ta’sirida  cho‘ktiriladi. 

Cho'ktirish  jarayoni  qumushlagich,  cho‘ktirgich  va  tindirgich  kabi 

inshootlar yordamida amalga oshiriladi. Odatda oqova suvlar tarkibida 

turli razmerdagi suzib yuruvchi zarralar uchraydi. Cho'kish jarayonida 

zarralarning  xossasi  o‘zgarishi  va  ular  o‘zaro  birlashib  qattiq 

birikmalar  hosil  qilishi  mumkin.  Oqova  suvning  xossasi  tabiiykl  toza 

suv xossasidan keskin farq qiladi. Bunday suvlarning qovushqoqligi va 

 

---

zichligi ham yuqori bo'ladi. 

Oqova suv tarkibida muallaq qattiq moddalar uchraganda ulaming 

qovushqoqligi va zichligi quyidagicha aniqlana