«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

5.38
rasm. To’g’ri bur-
chakli aksonometrik blok 
diagrammalarning har xil 
turlari
(A.M.Agajdanov, 
1951): I –to’g’ri burshakli 
izometrik proektsiya; II –
to’g’ri burshakli diametrik 
proektsiya 
5.37 rasm. Qiya burshakli 
aksonometrik 
blok 
diagrammani tuzish: 1, 2, 
3 
– blok diagramma 
tekisliklari
(A.M.Agadjanov, 1951) 
5.39 
rasm. 
To’g’ri 
burshakli izometrik blok 
diagrammani 
tuzish 
(A.M.Agadjanov, 1958) 

---

104 
YUqoridagi tekislikda ham ma’lumotlar xuddi shunga o’xshash xatolar bilan 
ko’rsatiladi, lekin geologik yotqiziqlar chegarasini o’tkazishda blok-diagrammadagi 
kvadratlar tomonlaridan va qatlam xaritasiga xatosiz tushirilgan kvadratlardan 
foydalaniladi. Qandaydir nuqtani tekislikka tushirishda uning masofasi kvadratlar 
tomonidan boshlab, bir yo’nalish bo’yicha xatosiz olinadi. Boshqa yo’nalishi 
bo’yicha esa dastlab qabul qilingan xatolik koeffisientiga ko’paytirib olinadi. 
To’g’ri burchak proektsiyasida blok-diagrammalar uch variantda (turda) tuziladi: 
1) izometrik tasvirlash, bunda uch o’qning yo’nalishi bo’yicha xatolik koeffisienti bir 
xil bo’ladi (5.38-rasm,I); 2) diametrik tasvirlash, bunda ikki yo’nalishda xatolik 
koeffisientlari birday bo’lib, uchinchi yo’nalishdan farqlanadi (5.38-rasm,II); 3) 
trimetrik tasvirlash, bunda xatolik koeffisientlari uch yo’nalish bo’yicha bir-biridan 
farq qiladi. 
Amaliyotda izometrik tasvirlash eng ko’p, diametrik tasvirlash esa kamroq 
ishlatiladi. 
Izometrik aksonometrik blok-diagrammalar quyidagicha tuziladi. Qog’ozga 
gorizontal chiziq chiziladi (5.39-rasm) va shu chiziqdagi A nuqtadan AV 
perpendikulyar o’tkaziladi. Bu blok-diagrammaning old tomonga qaragan qirrasini 
ifodalaydi. Keyinchalik A nuqtadan gorizontal chiziqqa 30
0
burchak ostida 
parallelipiped shaklini tasvirlovchi qirralar o’tkaziladi. Bunda hamma yo’nalishlar 
bo’yicha xatolik koeffisienti 0,82 ga teng. Bundan keyingi tuzilishlarda AS, SS
1
va 
DD
1
tomonlarni bir-biri bilan o’zaro teng ekanligi inobatga olinadi. SHuningdek, 
VS
1
, AS, DE va D
1
B, DA, EC tomonlari ham bir-biriga teng. 
5.39-rasmda tasvirlangan blok kub shaklida bo’lib, uning hamma tomonlari teng. 
Blok-diagrammaning qirralari chizilgandan so’ng uning hamma tomonlari 
kvadratlarga bo’linadi (blok-diagrammada ular romb ko’rinishida). Bular geologik 
kesmalardagi va xaritadagi kvadratlarga mos keladi. Kesmalardan olingan 
ma’lumotlar va xaritalar xatolik koeffisientini hisobga olgan holda blok-
diagrammaga o’tkaziladi.