«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

7.4 rasm. Psevdokritik bosimning 
(p
r
) uglevodorod gazlarining havo 
bo’yisha olingan zishligiga (

) 
bog’liqligi
(M.A.Jdanov,1981) 
7.5 rasm. Psevdokritik tempera-
turaning (T
r
) uglevodorod gazlari-
ning havo bo’yisha olingan zish-
ligiga (

) bog’liqligi
(M.A.Jdanov, 
1981) 

---

154 
Fizik o’lchovlarda qabul qilingan t
CT
=0
0
S orqali quyidagiga ega bo’lamiz: 
р
t
T
z
0,00378
V
qat
r



,
(7.7) 
O’zbekiston gaz sanoatida qabul qilingan 20
0
S da esa
р
t
T
z
0,00351
V
qat
r



.
(7.8) 
Qatlam gazining hajmiy koeffisienti doimo birdan kam 

0,0075-0,01 atrofida 
bo’ladi. 
 
7.1.3. Uglevodorod gazlarining neftda eruvchanligi 
 
Genri qonuniga muvofiq suyuqlikda erigan gaz miqdori o’zgarmas temperaturada 
bosimga to’g’ri proportsional bo’ladi. Ammo real gazlar, shu jumladan neft gazlari 
uchun ham, mazkur qonundan juda ko’p chetga chiqishlar kuzatiladi. Gazlar 
suyuqlikda qanchalik tez erisa, mazkur 
qonundan 
shuncha ko’p chetlashiladi. 
Yog’li gazlar neftda yaxshi eriydi, shu 
sababli 
ularda 
Genri 
qonunidan 
chetlashishlar ko’p bo’ladi. Ammo gazning 
neftda eruvchanligi temperaturaga bog’liq 
bo’lib, uning ortishi natijasida gazning 
eruvchanligi 
kamayadi. 
Gaz 
komponentlarining 
neftda 
eruvchanligi 
suvdagiga 
nisbatan 
yuqori. 
Yuqori 
molekulyar massali uglevodorod gazlari 
ham neftda yaxshi eriydi. Quruq neft 
gazlarining neftda bosim bilan erish miqdori 
orasidagi bog’liqlik to’g’ri chiziq orqali 
ifodalanadi. 
Eruvchanlik koeffisienti 0,1 MPa bosimda 
neftda erigan gaz miqdorini anglatadi va bu 
qiymat doimiydir. Yog’li gazlarda yuqorida 
ko’rsatilgan bog’liqlik egri chiziq orqali 
ifodalanadi va eruvchanlik koeffisienti 
bosimning o’zgarishiga bog’liq holda 
o’zgaradi.
Engilroq neftlarda uglevodorod gazlari 
og’ir neftdagiga nisbatan yaxshi eriydi. 
Gazning neftdagi eruvchanlik koeffisienti 0,25-2,0 atrofida o’zgarib turadi. Bu 
o’zgarish neft va gazning tarkibi va temperaturasiga bog’liq.
Gazning suyuqlikdagi eruvchanligi temperaturaning ortishiga qarab, bug’lar 
tarangligining ortishiga mos holda kamayadi. Suyuqlikda erigan gazning miqdori 
neft bilan suyuqlik tutashgan joyning yuzasiga bog’liq. Bu yuzaning o’lchami kam,