E. Taxminlarnitekshirishjarayonidaidrokqilish.Bizidrokjarayonidailgarigitajribagatayanganimizbilanko‘pinchaadashamiz, ba’zanesao‘zimizuchunyangiliklarochib, tajribaniyanadaboyitamiz. Ilgarigitajribavakelajaknibashoratqilishinsongaxosxususiyatbo‘lib, bizningsezgiorganlarimizorqalikeladiganma’lumotlarningko‘lamivaimkoniyatlariniyanadaoshiradi. SHunuqtainazardanolibqaralganda, idrok - tashqimuhitto‘g‘risidagitaxminlarimizniisbotqilishgaqaratilganfaoljarayondir.
Odamko‘rgan, hisqilganvaeshitgannarsalariningjudaozmiqdoriniginaeslabqolaoladi. Ma’lumbo‘lishicha, birvaqtningo‘zidaodamongida 7 tadanortiqbelgigaegabo‘lganma’lumotningqolishiqiyinekanekan. Buettitaso‘z, son, belgi, narsaningshaklibo‘lishimumkin. Agartelefonraqamlari 8 tabelgilibo‘lganda, uniyoddasaqlashanchaqiyinbo‘larkan. Demak, ongningtanlovchanligivama’lumotlarnisaralab, teribishlatishiyanabirpsixikjarayonni - xotiranibilishimizlozimliginibildiradi.
Odatdabizbirorbirmaterialnio‘qiydiganbo‘lsak, unihechbiro‘zgarishsizeslabqolishgaharakatqilamiz. Lekinajablanarlisishundaki, borgansarimaterialma’lumo‘zgarishlargayuzto‘tib, xotiradadastlabkipaytdagisidanboshqacharoqbo‘libsaqlanadi. Ba’zibirmaterialyokima’lumotxoxlasakhamxotiradano‘chmaydi, boshqasiesajudaqattiqxoxlasakhamkerakpaytdayodimizgatushirolmaymizBukabisavollar, insonbilishjarayonlaridagiengmuhimsavollarbo‘lib, ba’zano‘ztaraqqiyotimizvakamolatimiznihamanashundayomillargabog‘lagimizkeladi.
Ma’lumbo‘lishicha, insonmiyasiharqandayma’lumotnisaqlabqoladi. Agarshuma’lumotbirorsababbilanodamgakerakbo‘lmasa, yokio‘zgarmasa, uongdantabiiytarzdayo‘qoladi. Lekinhardoimhambizningprofessionalfaoliyatimizmanfaatlarigamosma’lumotlarniesdasaqlashjudazarurvashuninguchunhamko‘pchilikataylabxotiratarbiyasibilanshug‘ullanadi.
Xotira - butajribamizgaaloqadorharqandayma’lumotnieslabqolish, esdasaqlash, esgatushirishvaunutishbilanbog‘liqmurakkabjarayondir. Xotiraharqandaytajribamizgaaloqadorma’lumotlarningongimizdagiaksidir.
Xotira - talabalarningbilishigaoidbiliminingasosiyxususiyatihisoblandi. Xotira – jiddiyravishdayuqoriishlovberishvashakllantirishapparati, diskretsaqlashjoyiemas. Balki, xotiralaryashirinshakldajoylashganlar, tokiulargakirishhuquqiniolmaguncha60.
Insonxotirasiningyaxshibo‘lishi, ya’nihis-kechinmalarimiz, ko‘rgan - kechirganlarimizningmazmunito‘laroqmiyamizdasaqlanishiquyidagiomillargabog‘liq:
esdasaqlabqolishbilanbog‘liqharakatlarningyakunlanganlikdarajasiga;
shaxsningo‘zishug‘ullanayotganishganechog‘likqiziqishbildirayotganligivashuishgamoyilligiga;
shaxsningbevositafaoliyatmazmunivaahamiyatigamunosabatiningqandayligiga;
shaxsningaynipaytdagikayfiyatiga;
irodaviykuchivaintilishlariga.
Xotirajarayonlarishaxsningfaoliyatdagiyutuqlarigabog‘liqbo‘lganiuchunham, uningtabiati, qandaykechishigako‘plabolimlarahamiyatberganlar. Masalan, nimauchunodamuyokibuma’lumotnixotiradasaqlaydi, degansavolgaturliolimlarturlichajavobberadilar. Masalan, fiziologlaruningsababinimiyadahosilbo‘ladigannervbog‘lanishlari - assotsiatsiyalarbilanbog‘lashsa, bioximiklar - ribonukleinkislota (RNK) vaboshqabioximiko‘zgarishlaroqibatidadir, debtushuntiradilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |