O’zbekistonRespublikasiOliyvao’rtamaxsusta’limvazirligi MirzoUlug’beknomidagiO’zbekistonMilliyuniversiteti

Rasm2. Qog’ozdanfiltrtayyorlashtartibi

Ba’zibircho’kmalarnifiltrlashvayuvibtushirisheritmalari

Cho’kma	Cho’ktiruvchi	Filtr	Yuvibtushiruvchisuyuqlik
Si02N20	NSI + jelatina	Oqtasmad=9-11sm	NSIning 1%liissiqeritmasi
R (OH), ya’niFe(OH)3+ Al(OH)3	NN4ON	Qiziltasma, d=9-11 sm	NN4NO3ning 1 % liissiqishqoriyeritmasi
SaS2O4·N2O	(NN4)3S2O44 % lieritmasi	Havorangtasmad=7-9 sm	Oddiy distillangansuv
MgNN4RO46N20	NaNRO4+NN4ONning 10 % lieritmasi	Havorangtasmad=7-9 sm	NN4ONning 2,5 % lieritmasi
BaS04	VaSI2ning 5 % lieritmasi	Havorangtasmalid=5,5-7-9 sm	NSIbilannordonlashtirilganqaynoqsuv

Issiqsuvharorati-80-90°,iliqsuvharorati-40-50°.

Moddalarnicho’ktirishorqaliajratibolish

Eritmadagimoddalarnicho’ktirishorqaliajratibolishmumkin. Cho’kmalaro’ztuzilishigako’ra 2 xilbo’ladi: kristall (SaS₂O_4·6N₂O, MgNN₄ RO₄ 6N₂0,BaS0₄vab.) vaamorf (Fe(OH)₃, Al(OH)₃, Si0₂nN₂O). Ayrimamorfmoddalarqizdirishta’siridayokioddiyholatidahamkristallikholatigao’tishimumkin.

Kristallcho’kmalarniissiqeritmadansekinlikbilanajratibolinsa, ularbirmunchatozaholatdacho’kadi. Bundakristallarmaydabo’lib, qog’ozfiltrlarorqaliosonlikbilano’tibketishimumkin. Yirikcho’kmahosilqilishuchunuzoqvaqtissiqjoydaqoldirishlozim. Bundacho’kmalarning "etilishi" kuzatiladi, ya’nimayda-maydacho’kmalarbirlashib, yiriklarinihosilqiladi. Lekinturlicho’kmalarning yetilishiuchunharxilvaqttalabkilinadi. Masalan, SaS₂O_4·6N₂Ouchun 2 soat yetadi,BaS0₄birsutkadavomidacho’kmagatushishimumkin.

Analizkilinayotganeritmalargaba’zibirorganikkislotalarningta’siridacho’kmalaryiriklashuvimumkin. Masalan, nordonso’rimgaVaSI₂quyishdanoldin 1 % lipikrinkislotasidanqo’shilsa,BaS0₄ningcho’kmalariyiriklashib, uzoqkoldirishzaruratibo’lmaydi.

Amorfcho’kmalarsovuqligidayokiiliqholatdahosilkilinadi. So’ngramaydakolloidlarkoagulyatsiyabo’lishiuchunqaynatiladi. Fe(OH)₃, Al(OH)₃ningamorfzarrachalariniyiriklashtirishuchunammoniytuzlaridanfoydalaniladi. Hosilbo’lganamorfcho’kmalardarholfiltrlabolinadi. Aniqlanayotganmoddaeritmadanto’liqajralibchiqishivaeruvchanligipastbo’lishiuchuncho’ktiruvchi – reaktivsalmo’lroqishlatiladi. Lekincho’kma – cho’ktiruvchireaktivma’lumbirmiqdordaquyilgandaeruvchanligikamroqbo’ladi, berilganmiqdordanoshibketsahamo’zcho’ktiruvchisidaeribketadi.

Cho’kmaniyuvish

Cho’kmaniyuvishdamaxsusyuvgichasbobidanfoydalaniladi. Yuvgichikkitateshigidaniborat bo’lgan vatiqinbilanberkitilgantagiyassikolbadir. Tiqinteshigigashishanaylaro’rnatilganbo’ladi. O’tmasburchakshaklidabukilgankaltanayorqalisuvlikolbagahavopuflanadi. Puflanganhavoningbosimiostidasuvbirtomoniuzunvao’tkirburchakshaklidabukilganikkinchinayorqaliotilibchikadi.Lekinbuasbobnioddiyginaqilibhamyasashmumkin. Oddiysuvdanbo’shaganpolietilenidishgamoskeladiganrezinatiqinkiygiziladi. Tiqinteshilib, ungaingichkarezinanaychao’rnatiladi. Naychaningbiruchiidishtubiga yetkaziladi, ikkinchiuchigaesashishapipetkao’rnatiladi.

Cho’kmafiltrorqaliyuvilayotganda, cho’kmalifiltrningdevorlariyuvgichdagisuvbilanyuvibtushiriladi. Suyuqlikfiltrlabolinadivafiltratnitozaprobirkagayig’ibolinganoxirgitomchilari, cho’kmaningundaeriganko’shimchalardanto’latozalanganliginiko’rsatmaguncha (reaktivlarbilantekshiriladi), cho’kma 2-3 martayuvilgandankeyin, yuvindisuvidanolib, sifatreaksiyasiorqalitekshiribko’riladi.

Stakandagicho’kmadekantatsiya (bo’lib-bo’libyuvish) usulibilanyuvilayotganda, stakandacho’kmaniyuviladigansuyuqlikkaaralashtiribshishatayoqchabilanyaxshilabaralashtiriladi. So’ngracho’kmatindiriladivasuyuqliknishishatayoqchayordamidafiltrgaquyiladi.