O`zbekistonni rivojlantirish strategiyasi. Fuqarolik jamiyati asoslari

birinchidan, kamok tarzidagi jinoiy jazo turi tugatilib, uning )fniga ozodlikdan maxrum qilish bilan boglik bulmagan jazoning mukobil turlarini qo`llash imkoniyati- ni kengaytirish nazarda tutilgan.

ikkinchidan, yarashuv munosabati bilan jinoiy javobgarlikdan ozod qilish institutini yanada kengaytirish o`z ifodasini topgan bulib, unda asosan ijtimoiy xavfi katta bulmagan va uncha ogir bulmagan jinoyatlarni ushbu institutga kiritish

uchinchidan, ijtimoiy xavfi katta bulmagan, bozor munosabatlari asoslariga muvofiq kelmaydigan xamda tadbirkorlikning rivojlanishini va iktisodiy aylanmani tuxtatib turuvchi ayrim iktisodiy jinoyatlar uchun javobgarlikni bekor qilish xam ushbu loyixada amalga oshirilishi lozim bulgan ishlarning mantikiy davomi buladi.

turtinchidan, voyaga etmaganlar uchun nazarda tutilgan jinoiy jazolarni liberallashtirish, protsessual Harakatlarni o`tkazishda ularning xuquqiy ximoyasini kuchaytirishga doyr bir qator o`zgartirishlar kiritish

beshinchidan, kilmishning jinoiyligini istisno etadigan, jazoni engillash- tiradigan yoki shaxsning akvolini boshkacha tarzda yaxshilaydigan qonunni qo`llash tartibini belgilash nazarda tutilgan.

oltinchidan, sudlanganlik x,olatining tugallanishi va olib tashlanishining amaldagi muddatlarini qisqartirish belgilangan. Sudlanganlik shaxsning sodir et- gan jinoyati uchun xukm etilganidan kelib chikadigan xuquqiy x,olatdir. O`zbekiston Respublikasining Jinoyat kodeksiga

ettinchidan, ijtimoiy foydali mexnatga jalb etish orqali tarbiyaviy ta’sir kursatish choralarini kuchaytirishga karatilgan «majburiy jamoat ishlari» jazosini kiritish nazarda tutilgan.

25. 
    Harakatlar strategiyasini 2.2 bandi haqida ma’lumot bering.
    

Fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli ximoya qilish kafolatlarini taminlash.

Fuqarolarning murojaatlarini o`z vaqtida xal etish, murojaatlarni kurib chiqishda sansalorlik, rasmiyatchilik va befarq munosabatda bulish xolatlariga yul quyganlik uchun javobgarlikning mukarrarligini ta`minlash, shuningdek, bo`zilgan xuquqlarni tiklashning barcha zarur choralarini kurish. Bugungi kunda olib borilayotgan isloxotlarning samarasini yanada oshirish, davlat va jamiyatning xar tomonlama va jadal rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish, mamlakatimizni modernizatsiya qilish xamda xayotning barcha soxalarini liberallashtirish buyicha ustuvor yo`nalishlarni amalga oshirish borasida salmokdi sa’y-xarakatlar olib borilmokda.

Ushbu xarakatlarning muxim yo`nalishi sifatida Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev tashabbusi bilan 2017 yil yurtimizda «Xalq bilan mulokot va inson manfaatlari yili» deb e’lon kilindi va ushbu yilning asosiy maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan xolda, davlat organlarining fuqarolar bilan o`zaro munosabatlari yo`zasidan yondashuvni tubdan kayta kurib chitsish zarurligi ta’kidlab o`tildi

Bugun zamonning o`zi davlatimiz oldiga nafakat sud, shuningdek, boshka xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat etuvchi organlar faoliyatida xam fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli ximoya qilish kafolatlarini yanada samarali ta’minlash vazifasini kuchaytirish talabini kuymovda.

Jumladan, davlat siyosatining asosiy ustuvor yo`nalishlarini amalga oshirish buyicha sud, xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat organlarining muxim vazifalari sifatida jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini o`z vaqtida xal etish, murojaatlarni kurib chiqishda sansalorlik va befarq munosabatda bulish xolatlariga yul quyganlik uchun jinoiy javobgarlikkacha bulgan javobgarlikning mukarrarligini ta’minlash, shuningdek, bo`zilgan xuquqlarni tiklash buyicha barcha zarur choralarni kurish belgilangan.

buyicha Xarakatlar strategiyasida sud, xuquqni muxofaza qiluvchi va nazorat etuvchi organlar faoliyatida fuqarolarning xuquq va erkinliklarini ishonchli xlmoya qilish kafolatlarini ta’minlashga karatilgan kuyidagi chora-tadbirlar nazarda tutilgan:

Birinchidan, jismoniy va yuridik shaxslar tomonidan fuqarolik ishlari buyicha sud- larga murojaat qilish jarayonida tulanadigan davlat boji mikdorini kamaytirish.

Ikkinchidan, elektron tartibda sud ishini yuritishning zamonaviy shakl va usullarini joriy etishga karatilgan «O`zbekiston Respublikasining ayrim qonun xujjatlariga o`zgartish va kushimchalar kiritish to`g`risida»gi qonun loyixasini ishlab chiqish.

Uchinchidan, sudlar faoliyatiga oid ma’lumot bilan fuqarolarni ta’minlashni nazarda tutuvchi «Sudlar to`g`risida»gi O`zbekiston Respublikasi Krnuniga o`zgartish va kushimchalar kiritish xakida»gi O`zbekiston Respublikasi qonuni loyixasini ishlab chiqish.

Yukoridagilardan kelib chiqqan kolda, jinoyat kuroli yoki ma’muriy kukukbo`zarlik predmeti sifatida mulkdan foydalanishda mulkdorning aybi bulmagan kollarda mulkni olib kuyish (vaktinchalik olib kuyishdan tashkari) va musodara qilishni takiklash maqsadga muvofiqdir.

26. 
    “Sudlar to’g’risida”gi qonunda odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatga aralashishning mohiyatini tushuntirib bering.
    

Sudyalar mustadilligi tamoyili «Sudlar to`g`risida»gi qonun, Jinoyat-protsessual kodeksi, Fuqarolik-protsessual kodekslarida o`z ifodasini topgan. Kayd etish kerakki, sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga biron-bir tarzda aralashishga yul duyilmaydi va bunday aralashuv qonunga muvofid javobgarlikka sabab buladi. Xech kim sudyalar va xalq maslaxdtchilariga tazyik o`tkazish va ma’lum bir ish danday x,al dilinishi lozimligi buyicha kursatma berish xududiga ega emas. Ishning xolisona kurib chidilishiga tusdinlik dilish yodi nodonuniy daror chidarishga erishish madsadida sudyalar va xalq maslaxatchilariga dar danday ta’sir o`tkazish jinoiy javobgarlikka sabab buladi.

O`zbekiston Respublikasida sudyalar mavqeini oshirish buyicha sudya lavozimida bulishning ilk marotaba besh yillik, keyin un yillik muddatini va shundan sung mud- datsiz davrini belgilash xdmda sud raislarining sudyalarga nisbatan intizomiy ish do`zgatishga oid vakolatini tugatish nazarda tutiladi.

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 21 fevraldagi «O`zbekiston Respublikasi sud tizimi to`zilmasini tubdan takomillashtirish va faoliyati samara- dorligini oshirish chora-tadbirlari to`g`risida»gi PF 4966-son Farmoniga kura, amaldagi sud kotibi lavozimi tugatilib, sudlarning to`zilmalariga sudya katta yordamchisi, sudya yordamchisi lavozimlarining kiritilishi kelgusida sudyalarni odil sudlov bilan bevosita boglid bulmagan vazifalardan ozod dilishga xdmda sudyalar zaxirasining shakllanishiga xizmat qiladi.

Sud xokimiyati - sud tomonidan protsessual koidalarga qat`iy amal kilgan xolda, protsessual va moddiy xuquqni qullash orqali o`zining kompetensiyasiga tegishli bulgan ishlarni xal etish uchun berilgan xokimiyat vakolatidir.

Sudyalarga g`ayriqonuniy tarzda ta’sir o`tkazishga yul qo`ymaslik buyicha ta’sirchan choralar kurish. Utgan yillar davomida sud-xuquq tizimini tubdan islox qilish, jamiyatni demokratlashtirishning tarkibiy kismi sifa- tida sudlarning xolisligi va mustakilligini mustaxkamlash, sudni xokimiyatning xolis, mustakil tarmogi sifatida mustaxkamlash, qonun ustuvorligini, inson xuquq va erkinliklari ishonchli ximoyalanishini ta’minlash buyicha izchil ishlar amalga oshirildi.

27. 
    ” Umumiy yuridiksiya sudlarning ayrimlarini tugatish va qayta tashkil etish to’g’risida”gi qonunni yoriting.
    

Umumiy yurisdiksiya sudlarining faoliyatini yanada takomillashtirish, fuka- rolarning xuquq va erkinliklarini sud orqali ximoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 20 fevraldagi «Umumiy yurisdiksiya sudlarining ayrimlarini tugatish va kayta tashkil etish to`g`risida»gi PF-3400-son Farmoni qabul kilinib, umumiy yurisdiksiya sudlarining to`zilmasi, Korakalpogiston Respublikasi fuqarolik va jinoyat ishlari buyicha oliy sudlari, fuqarolik va jinoyat ishlari buyicha viloyatlar xamda Toshkent shaxar sudlari, fuqarolik ishlari buyicha tumanlararo, tuman (shaxar) sudlari, jinoyat ishlari buyicha tuman (shaxar) sudlarining yangilangan to`zilishi tasdiklandi.

Bu, o`z navbatida, kelgusida fuqarolar va tashkilotlarning bo`zilgan xuquqlari va qonun bilan qo`riqlanadigan manfaatlarining ixtisoslashtirilgan sudlar tomonidan ximoya qilinishiga, ularni odil sudlovga bulgan xuquqlaridan foydalanishda kulayliklar yaratilishiga, sud xokimiyatining chinakam mustakilligini ta’minlash, sudning nufo`zini yanada oshirish, sud tizimini demokratlashtirish va takomillashtirishga xizmat qiladi.

Qisqacha aytganda, Davlat dasturida nazarda tutilgan tadbirlarning amalga oshirilishi sudyalarning mustaxilligi va begarazligini ta’minlash barobarida fuqarolarning xuquq va erkinliklari xamda ularning va yuridik shaxslarning qonuniy manfaatlarini sud tartibida ximoya qilish kafolatlarini kuchaytiradi, odil sudlovni amalga oshirishdan ko`zlangan maqsadlarga erishish imkoniyatlarini kengaytiradi.

28. 
    “Xabeas korpus akt” haqida ma’lumot bering.
    

«Xabeas korpus akt» - yuridik koidasi dastlab XV asrda Buyuk Britaniyada paydo bulgan bulib, keyinchalik o`z tarrakkiyoti jarayonida Angliya Parlamenta tomonidan 1679 yil 26 mayda qabul qilingan qonunda mustaxkamlab kuyilgan. SHuni aytish kerakki, «Xabeas korpus» instituta inson xuquqi bilan boglik qator xalqaroo xuquqiy xujjatlarda xam o`z aksini topgan. Xususan, 1948 yil 10 dekabrda qabul qilingan Inson xuquqlari umumjaxon deklaratsiyasining 8-moddasida «xar bir inson unga Konstitutsiya yoki qonun orqali berilgan asosiy xuquqlari bo`zilgan xollarda nufo`zli milliy sudlar tomonidan bu xuquqlarning samarali tiklanishi xuquqiga ega» ekanligi mustaxkamlab kuyilgan.

«Xabeas korpus» institutining O`zbekiston Respublikasi jinoyatlarni kurib chiqish protsessiga boskichma-boskich joriy qilinishi sudga kadar ish yuritishda fuqarolarning Konstitutsiya va qonunlarda mustaxkamlab kuyilgan xuquq va erkinliklari daxleiz- ligini, ulardan sud qarorisiz maxrum qilishga yoki ularni cheklab kuyishga xech kim xakli emasligini mustaxkamlovchi konstitutsiyaviy prinsipni tulik amalga oshirish imkonini beradi.

29. 
    O’zbekiston Respublikasining rivojlantirishning 5 ta ustuvor yo’nalishini 1 bandinin yoritib berin
    

30. 
    O’zbekiston Respublikasi Xarakatlar strategiyasining 2-yo’nalishini nechta banddan iborat va mazmunini yoritib bering.
    

2.1. Суд ҳокимиятининг чинакам мустақиллигини таъминлаш, суднинг нуфузини ошириш, суд тизимини демократлаштириш ва такомиллаштириш:

судьялар ва суд аппарати ходимларининг мавқеини, моддий рағбатлантириш ва ижтимоий таъминот даражасини ошириш, судларнинг моддий-техника базасини мустаҳкамлаш;

судьяларга ғайриқонуний тарзда таъсир ўтказишга йўл қўймаслик бўйича таъсирчан чоралар кўриш;

суднинг мустақиллиги ва беғаразлиги, суд процессида томонларининг тортишуви ва тенг ҳуқуқлик тамойилларини ҳар томонлама татбиқ этиш;

«Хабеас корпус» институтини қўллаш соҳасини кенгайтириш, тергов устидан суд назоратини кучайтириш;

судларни янада ихтисослаштириш, суд аппаратини мустаҳкамлаш;

судлар фаолиятига замонавий ахборот-коммуникация технологияларини жорий этиш.

2.2. Фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини таъминлаш:

фуқароларнинг мурожаатларини ўз вақтида ҳал этиш, мурожаатларни кўриб чиқишда сансалорлик, расмиятчилик ва лоқайд муносабатда бўлиш ҳолатларига йўл қўйганлик учун жавобгарликнинг муқаррарлигини таъминлаш, шунингдек, бузилган ҳуқуқларни тиклашнинг барча зарур чораларини кўриш;

суд, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари фаолиятида фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини таъминлаш;

фуқароларнинг хусусий мулкка бўлган ҳуқуқларини амалга ошириш кафолатларини мустаҳкамлаш;

фуқароларнинг одил судловга тўсқинликсиз эришишини таъминлаш;

суд ҳужжатлари ва бошқа органлар ҳужжатлари ижроси самарадорлигини ошириш.

2.3. Маъмурий, жиноят, фуқаролик ва хўжалик қонунчилигини такомиллаштириш:

жиноят ва жиноят-процессуал қонунчилигини такомиллаштириш ва либераллаштириш, алоҳида жиноий қилмишларни декриминаллаштириш, жиноий жазолар ва уларни ижро этиш тартибини инсонпарварлаштириш;

одил судловни амалга ошириш самарадорлиги ва сифатини ошириш, маъмурий, жиноят, фуқаролик ва хўжалик суд иш юритувининг процессуал асосларини такомиллаштириш;

жиноят, фуқаролик ва хўжалик ишларини кўриб чиқиш тартибини такомиллаштириш, бир-бирини такрорлайдиган ваколат ва инстанцияларни қисқартириш;

электрон тартибда суд ва ижро ишини юритишнинг замонавий шакл ва усулларини жорий этиш.

2.4. Жиноятчиликка қарши курашиш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш тизимини такомиллаштириш:

жиноятчиликка қарши курашиш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш борасидаги фаолиятни мувофиқлаштиришнинг самарадорлигини ошириш;

диний экстремизм ва терроризмга, уюшган жиноятчиликнинг бошқа шаклларига қарши курашиш бўйича ташкилий-амалий чораларни кучайтириш;

коррупцияга қарши курашишнинг ташкилий-ҳуқуқий механизмларини такомиллаштириш ва коррупцияга қарши курашиш тадбирларининг самарадорлигини ошириш;

аҳолининг ҳуқуқий маданияти ва онгини юксалтириш, бу борада давлат тузилмаларининг фуқаролик жамияти институтлари, оммавий ахборот воситалари билан ўзаро самарали ҳамкорлигини ташкил этиш.

2.5. Суд-ҳуқуқ тизимида қонунийликни янада мустаҳкамлаш:

ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари ишини самарали режалаштириш ва унинг натижаларини таҳлил қилиш, тизимли ҳуқуқбузарликларни аниқлаш ҳамда уларга имконият яратаётган сабаб ва шароитларни бартараф этиш;

суд, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари ходимларини ўқитиш, танлаш, тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш, ротация қилиш тизимини такомиллаштириш;

ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари ходимлари орасида ҳуқуқбузарликларни олдини олиш, профилактика қилиш ва бартараф этиш бўйича идоравий назоратнинг замонавий механизмларини жорий этиш;

ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари фаолияти устидан жамоатчилик назорати механизмлари самарадорлигини ошириш, фуқароларнинг ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлаш.

2.6. Юридик ёрдам ва хизмат кўрсатиш тизимини такомиллаштириш:

давлат органларининг юридик хизмати фаолияти самарадорлигини ошириш;

адвокатура институтини ривожлантириш, жиноят, фуқаролик, маъмурий ва хўжалик ишларини кўриб чиқишда адвокатларнинг ролини ошириш;

нотариат ва фуқаролик ҳолатлари далолатномаларини ёзиш органлари тизимини ислоҳ қилиш.

31. 
    Xarakatlar strategiyasining 2.1 bandini yoriting
    

Sud xokimiyatining chinakam mustakilligini ta’minlash, sudlarning nufo`zini oshirish, sud tizimini demokratlashtirish va takomillashtirish.

Sudyalar mustadilligi tamoyili «Sudlar to`g`risida»gi qonun, Jinoyat-protsessual kodeksi, Fuqarolik-protsessual kodekslarida o`z ifodasini topgan. Kayd etish kerakki, sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga biron-bir tarzda aralashishga yul duyilmaydi va bunday aralashuv qonunga muvofid javobgarlikka sabab buladi. Xech kim sudyalar va xalq maslaxdtchilariga tazyik o`tkazish va ma’lum bir ish danday x,al dilinishi lozimligi buyicha kursatma berish xududiga ega emas. Ishning xolisona kurib chidilishiga tusdinlik dilish yodi nodonuniy daror chidarishga erishish madsadida sudyalar va xalq maslaxatchilariga dar danday ta’sir o`tkazish jinoiy javobgarlikka sabab buladi.

Sud xokimiyati - sud tomonidan protsessual koidalarga qat`iy amal kilgan xolda, protsessual va moddiy xuquqni qullash orqali o`zining kompetensiyasiga tegishli bulgan ishlarni xal etish uchun berilgan xokimiyat vakolatidir.

Sudlarni yanada ixtisoslashtirish, sud apparatini mustaxkamlash. Mustaqillik yillarida mamlakatimizda sud-xuquq soxasida amalga oshirilgan isloxotlar sud xokimiyatining fuqarolarning xuquq va qonuniy manfaatlarini ximoya qilish borasidagi roli va axamiyatini oshirishga xizmat kildi. Sud tizimining demokratik asoslarini islox qilish va yanada chukurlashtirish, sud ishlarining adolatli va o`z vaqtida kurib chiqilishini ta’minlash, fuqarolarning shaxeiy, siyosiy, iktisodiy, ijtimoiy xuquq va erkinliklarini ximoya qilish kafolatlarini yanada kuchaytirish xamda sudlarning ixtisoslashuvini amalga oshirishga karatilgan normativ-xuquqiy baza yaratildi.

Davlat dasturida nazarda tutilgan tadbirlarning amalga oshirilishi sudyalarning mustaxilligi va begarazligini ta’minlash barobarida fuqarolarning xuquq va erkinliklari xamda ularning va yuridik shaxslarning qonuniy manfaatlarini sud tartibida ximoya qilish kafolatlarini kuchaytiradi, odil sudlovni amalga oshirishdan ko`zlangan maqsadlarga erishish imkoniyatlarini kengaytiradi.

Xulosa qilib aytganda, sudlar faoliyatiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish nafakat sud organlari faoliyati samaradorligining oshi- shiga, balki O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida belgilangan odil sudlovning oshkoraligi va xdmma uchun ochikligi prinsiplarini xamda sud xokimiyati faoliyatining ochikligini amalda ta’minlashga, fuqarolarning sudlar tomonidan qabul qilingan qarorlar xakidagi axborotlardan xabardor bulib borishiga, ularning xuquq va erkinliklari, qonuniy manfaatlari qisqa muddatlarda sudlar tomonidan ximoya qilinishini ta’minlashga xizmat qiladi.

32. 
    Harakatlar strategiyasining 2.5 bandini yoriting
    

Суд-ҳуқуқ тизимида қонунийликни янада мустаҳкамлаш:

ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари ишини самарали режалаштириш ва унинг натижаларини таҳлил қилиш, тизимли ҳуқуқбузарликларни аниқлаш ҳамда уларга имконият яратаётган сабаб ва шароитларни бартараф этиш;

суд, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари ходимларини ўқитиш, танлаш, тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш, ротация қилиш тизимини такомиллаштириш;

ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари ходимлари орасида ҳуқуқбузарликларни олдини олиш, профилактика қилиш ва бартараф этиш бўйича идоравий назоратнинг замонавий механизмларини жорий этиш;

ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат идоралари фаолияти устидан жамоатчилик назорати механизмлари самарадорлигини ошириш, фуқароларнинг ҳуқуқни муҳофаза қилиш тизимига бўлган ишончини мустаҳкамлаш.

33. 
    “Xarakatlar strategiyasi” to’g’risidagi farmonni haqida ma’lumot bering.
    

Prezidentimizning bevosita raxbarligi ostida «Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili» Davlat dasturini xam o`z ichiga oladigan mazkur keng kulamli dasturiy xujjat xar tomonlama puxta ishlab chiqildi. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining «O`zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo`yicha Xarakatlar strategiyasi to`grisida»gi 2017 yil 7 fevralda imzolangan Farmoniga muvofiq uni xayotga joriy etish bo`yicha qonuniy tamoyil va mexanizmlar tasdiqdandi.

Xarakatlar strategiyasining xar bir ustuvor yo`nalishi mamlakatimiz taraqqiyoti uchun g`oyat muxim axamiyatga ega bo`lib, ular quyidagilardan iborat.

Birinchi yo`nalishda davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirishning ustuvor yo`nalishlari alohida belgilab beriladi.

Ikkinchi yo`nalish qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-xuquq tizimini yanada isloh qilishning ustuvor yo`nalishlaridan iborat.

Uchinchi yo`nalish iqstisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo`nalishlarini o`zida ifoda etadi.

To`rtinchi yo`nalishda ijtimoiy sohani rivojlantirshining ustuvor yo`na- lishlari o`z ifodasini topgan.

Beshinchi yo`nalish xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag`rikenglikni ta’minlash, chuqur o`ylangan, o`zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat sohasidagi ustuvor vazifalar bilan bog`liq.

Aytish mumkinki, 2017-2021 yillarda O`zbekistan Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo`nalishi buyicha Xarakatlar strategiyasi o`tgan 25 yil davomida mamlakatimiz erishgan ulkan yutuqlar, tarixiy tajribalarni umumlashtirib, xozirgi kunda davrning o`z oldimizga quyayotgan dolzarb masalalarni xisobga olib, keyingi besh yilga va undan keyingi davrga mo`ljallangan tarixiy taraqqiyotning yangi ufqlarini ochib berishga qaratilgan bo`lib, u o`zining moxiyat e’tibori bilan O`zbekistonni yangi rivojlanish bosqichiga ko`tarishni ta’minlaydigan strategik dasturdir.

34. 
    O’zbekistondagi sud hokimiyati haqida ma’lumot bering.
    

Sud xokimiyati - sud tomonidan protsessual qoidalarga qat`iy amal qilgan xolda, protsessual va moddiy xuquqni qo’llash orqali o`zining kompetensiyasiga tegishli bo’lgan ishlarni xal etish uchun berilgan xokimiyat vakolatidir.

O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 112-moddasidan kelib chiqqan xolda, «Sudlar to’g’risida»gi O`zbekiston Respublikasi Qonunining 4-moddasida sudyalarning mustaqilligi, ularning faqat qonunga bo’ysunishi, sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga biron-bir tarzda aralashishga yo’l qo’yilmasligi va bunday aralashuv qonunga muvofiq javobgarlikka sabab bo’lishi belgilab qo`yildi. Ushbu huquq O`zbekiston qo’shilgan Inson xuquqlari umumjahon deklaratsiyasining 10- moddasida va xalqaro xuquqning boshqa xujjatlarida xam mustahkamlangan.

Bundan tashqari, sudyaga nisbatan jinoyat ishi faqat O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori tomonidan qo`zgatilishi mumkin. Sudya O`zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining yoki O`zbekiston Respublikasi Oliy xo’jalik sudi Plenumining roziligisiz jinoiy javobgarlikka tortilishi, xibsga olinishi mumkin emas.

Sudyalar mustakilligining asosiy kafolatlari «Sudlar to`g`risida»gi Qonunda mustahkamlangan. Qonunning 67-moddasiga binoan:

ularni qonunda belgilangan tartibda sudyalikka saylash, tayinlash va sudyalikdan ozod qilish;

ularning daxlsizligi;

qaror chiqarish chog’ida sudyalar maslaxatining sir tutilishi va uni oshkor qilishni talab etishning taqiqlanishi;

sudga xurmatsizlik yoki muayyan ishlarni xal qilishga aralashganlik, sudyalar daxlsizligini bo`zganlik uchun javobgarlik;

sudyaga davlat xisobidan uning yuksak maqomiga munosib moddiy va ijtimoiy ta’minot berish ta’minlanadi.

Shuningdek, ushbu Qonunning 69-moddasiga muvofiq sudyalarning odil sudlovni amalga oshirish borasidagi faoliyatiga aralashishga yo`l qo’yilmaydi.

35. 
    “ Protsessual “ so’zining ma’nosini va mohiyatini tushuntirib bering.
    

Protsessual – tergov jarayoni yoki tergovgacha bo’lgan jarayonlarda har ikki tomonning ham huquq va majburiyatlarini belgilanishidir.

36.