O'zbekistonda yangi iqtisodiy siyosat va uning xususyatlari 1921-1922, 1925-29 yillardagi yer-suv salohiyati

sharoitlari hisobga olinmasdi.

      Markaziy Osiyoda milliy davlat chegaralanishining o'tkazilishi va uning oqibati, UzSSR tashkil topishi. Markaziy Osiyo jumladan Turkiston, Buxoro va Xorazm davlatlarining tub xalqlari necha asrlar davomida turmush tarzi va an'analari jixatidan bir biriga yaqin bo'lib keldilar. Buxoro va Xorazm XX asr 20 yillarining boshiga qadar mustaqil mamlakatning hamma belgilariga ega bo'lgan mustaqil davlatlar edi. Bu mintaqa yagona zamini o'z xo'jaligi an'analari, dini, madaniyatining mushtarakligi bilan ajralib turar edi. O'rta Osiyo davlatlarida har birining ko'p millatl ekanligi, o'zbeklar, turkmanlar, tojiklar, qirg'izlar, qozoqlar va boshqalar yerli xalqlarning uchala davlat xududlarida tarqalibyashash tarixan tarkib topgan xodisa edi. Mana shu davlat tuzilmalari doirasida har bir xalq yoki alohida urug'lar xo'jalik xayoti tizimidagi o'z o'rnini egallab, o'zining ishlab chiqarish va xo'jalik faoliyati bilan davlat va mintaqa ijtimoiy xayotiyning yaxlit zanjiriridagi uzilmas xalqlari tashkil etar edi. Turkiston, O'rta Osiyo, Qozog'iston mintaqasining xalqlari juda ulkan mana shu zaminni qadamdan o'zlarining asl vatani deb biladilar. Vatan yagonaligi hissi xalq ijodiyotida, ang'onalarida madaniyati o'z aksini topgan. O'rta Osiyoni chegaralab bo'limi va milliy resurslar tuzish g'oyasini amalga oshirishi 1924 yilga to'g'ri keldi. Biroq bu masalaga doir ziddiyatlar bu davoda ham davom etaverdi. Bu kompaniyada ishtirok etishdan bo'yin tovlashga ochiq-oydin intilish hollari takrorlanaverdi, yana loyixalar taklif etildi. 1924 yil fevraldan Buxoro Kompartiyasi chegaralanish masalasi yuzasidan F. Xo'jayev tomonidan yozilgan tezislarni qabul qildi. Bularda O'rta Osiyoning ma'muriy tizimini yuzasidan taklif etayotgan barcha turkiy xalqlarning ildizi birligini xisobga olmaydigan siyosat asosan o'tmish iste'molchilari siyosatini bilan aslida bir xil deb aytilar edi. Sredazbyuro tezislardan bu fikrlarni xato deb e'lon qilib, qattiq tanqid ostida oldi. Turkiston Markaziy Ijroiya Komiteti va Turkkompartiyaning 10 martada birlashgan Kengashda atoqli partiya xodimlari S. Xo'jayev, S. A. Asfandiyorov, A. Laskuskiy sovet sotsialistik respublikalari O'rta Osiyo federatsiyasini tuzish to'g'risida taklif kiritdilar. Shu bilan birga S. Xo'jayev Turkiston yagona, bir butun va uning yaxlitligini buzish maqsadiga muvofiq emas, deb qo'shimcha qildi. Munozaralar tobora qizib bordi. Stalin “millatlar o'rtasidagi nizolarga xotima berish” uchun chegaralanish amalga oshirishga kirishishni taklif etadi. 1924 yil 12 inyuda RKP Markaziy Komiteti siyosiy borasi O'rta Osiyoda chegaralanish to'g'risida masalani yana bir qurib chiqdi va uni o'tkazish to'g'risida qaror qabul qildi. Milliy xududiy chegaralash o'tkazishini ma'qullab rezolyutsiyalar qabul qilindi. 1924 yil 31 oktyabrda O'zbekiston SSSR inqilobiy komitet tuzildi, u O'zbekiston Respublikasi tuzilishini boshqarib bordi. Buxoroda maxsus qurilgan “xalq uyi”dir. 1925 yil 13 fevralda sovetlarning I umummuzeyining s'ezdi ochildi. Bu s'ezdda O'zbekiston sovet sotsialistik respublikasi tuzilganligi to'g'risida dekloratsiya qabul qilindi. Respublika Sovetlari Markaziy ijroiya kamiteti raisi etib Y.Oxunboboyev saylandi. Jamoa tashkilotlari tuzildi.