O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.


179- mashq. Gaplarni o'qing. Kesimga bog'lanib ish-harakatning bajarilish sababini yoki maqsadini bildirayotgan bo'laklarni aniqlang. Ularning qanday so'roqqa javob bo'layotganini ayting.
1. Joni halqumiga kelgan Sattor alamidan baqirib yig'lab yubordi. (As. M.) 2. Hammamiz ham umid bilan mehnat qildik, rohatini ham ko'raylik. (O.) 3. Eshik oldi gul hovuz, Gul tergali kelganmiz. (Qo'shiqdan) 4. Salima darsni yaxshi tayyorlagani uchun maqtovga sazovor bo'ldi. (Gaze tadan) 5. O'quvchilar dam olishga dala shiyponiga kelishdi. 6. Boshqa hech narsasi yo'qligi uchun bitta-yu bitta ho'kizini berib yubordi. (O.)
180-mashq. Bir kunlik faoliyatingiz tartibi haqida axborot matni
tuzing. Unda kundalik faoliyatingiz nega shunday va qanday maqsadlarni ko'zlashini ham bayon qiling. So'ng tuzgan matningizdagi sabab holi va maqsad hollarini topib, qaysi bo'lakka bog'lanib kelayotganini ayting.
181-mashq. Gaplarni o'qing. Sabab va maqsad hollarini ajrating.
Farqlarini va ifodalanishini tushuntiring.
1. Bog'dan chiqish uchun bir necha odim yurgach, ishkom ichida suyanib turgan qizga ko'zi tushdi; uyalganidan bir zumda qizarib-bo'zarib ketdi, ketmonga tikilib qadamini tezlatdi. (O.) 2. U qasddan Suqsuroyni xonga olib berdi. (A. Eshonov) 3. Bir chimdim uxlash uchun ko'zini yumdi. (O.) 4. Ertalab atayin Sizni izlab kelgan edim. (S.Nurov) 5. Bugun jo'rttaga qilganday yomg'ir ham tinmadi. ...Oling, ataylab siz uchun qildim. (S.Zunnunova) 6. Muzaffar aka, bular atayin sizni izlab kelibdi. (P.Q.)


B)Savollar orqalli


1.Gapning qanday bo'lagi sabab holi deyiladi? U qanday so'roqlarga javob bo'ladi, ot va sifatdoshning qaysi shakllarida ifodalanadi?
2.Maqsad holiga tavsif bering. Qanday so 'roqlarga javob bo 'lishi va qaysi turkum so'zlari orqali ifodalanishini ayting.
3.Sabab holi va maqsad holi gapning qaysi bo 'lagi bilan munosabatda bo'ladi va qanday ma'nolarni anglatadi?

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA
182-mashq. Kelajakda kim bo'lmoqchisiz? Shu haqda fikrlaringizni yozing. Yuzaga kelgan matndagi sabab holi va maqsad hollarini belgilang.