O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

 
Kirish.
Aholi sonini ortib borishi hamda 
aholini oziq-ovqat mahsulotlariga, shu jumladan 
meva sabzavot va uzumga uzumga bo‘lgan 
ehtiyoji ortib bormoqda. Dunyo mamlakatlarida 
bo‘lgani kabi mamlakatimda ham keyingi yillarda 
bu mahsulotlarni yetishtirishni ko‘paytirishga 
katta e’tibor berilmoqda.
Ayniqsa uzumchilikni rivojlantirishda 
yangidan tokzorlar barpo etish bilan birga 
bu maydonlarda serhosil, kasallik va 
zararkunandalarga chidamli yuqori sifatli meva 
beruvchi uzum navlarni ekish ularga yangi 
zamonaviy innovatsion usullarni qo‘llagan 
holda parvarish olib borib, yuqori hamda 
raqobatbordosh hosil yetishtirish talab etilmoqda.
Uzumchilik respublikamizda qadimiy 
soha bo‘lib, bu borada sohibkorlarimiz har bir 
mintaqalarimiz o‘ziga xos tajriba to‘plaganlar. 
Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
4/2021

---

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
121
1- jadval 
Ekishdan oldin kovlangan chuqurlikka mineral va organik o‘g‘itlarni solish me’yorlari 
T/R
Ko‘chat ekish chuqurligiga 
solingan mineral o‘g‘itlar 
miqdori,
1 yil asosiy poya
2 yil asosiy poya
Uzunligi, sm
Poya yo‘g‘onligi 
(diametri), sm
Shaklangan 
poyalar soni
Shakllangan 
poyalarning o‘rta 
uzunligi, sm
1
Nazorat o‘g‘itlarsiz
162
1,8
3,1
122
2
300 gr ammafos,
100 gr kaliy
176
2,1
4,1
134
3
300 gr ammafos, 
100 gr kaliy, 
2 kg chirigan go‘ng
208
2,3
6,2
143
4
300 gr ammafos, 
100 gr kaliy, 
2 kg biogumus
236
2,6
6,7
156
Keyingi yillarda mamlakatimizda uzumni qayta 
ishlash (vino sanoati), quritish uchun (mayiz) 
yetishtirish bilan bir qatorda aholini uzoq vaqt 
davomida ho‘raki uzum mevalari bilan ta’minlab, 
xorijiy mamlakatlar aholisiga ham yuqori sifatli 
mahsulotlar eksporti ko‘paytirilmoqda. 
Yangi pishib yetilgan uzum mevasi 
tarkibida naviga qarab 28-30% gacha organizm 
tomonidan tez o‘zlashtiriladigan qandlar-
glyukoza, fruktoza va saxaroza bor. Fruktoza
oshqozon osti bezining ishtirokisiz tez singadi. 
Shu tufayli qand kasalligi (qandli diabet)ning 
oldini olishda muhim ahamiyatga ega. Uzum 
tarkibida inson salomatligi uchun zarur bo‘lgan 
olma, vino, limon, qahrabo, shavel, chumoli va 
boshqa bir qancha organik kislotalar, kaliy, kalsiy, 
fosfor, natriy kabi mineral tuzlar, meva po‘sti 
tarkibida rang beruvchi moddalar (pigmentlar), 
dubil moddalar bor[1].
Uzum mevasi A, S, R, RR, V1, V2, V6, 
V12, kabi vitaminlarga boy. V guruh vitaminlar, 
aminokislotalarning 
qanday 
miqdorda 
saqlanishi uzum navining pishish muddatiga, 
g‘ujumlarning urug‘li yoki urug‘sizligiga, tok 
tupining o‘sish kuchiga, ob-havo sharoitiga 
hamda parvarish usullariga bog‘liq. Shuningdek 
ko‘pgina kasalliklarni davolashda, uzum mevasi 
va undan olingan uzum sirkasi, mayizi, bargidan 
tabobatda qadimdan foydalanib kelingan [2].
Respublikamizda tokzorlar maydoni 
148 ming gektarni tashkil etadi va 60% tokzorlar 
simbag‘azlarga ko‘tarilmagan. Simbag‘azlarga 
ko‘tarilmagan 
tokzorlarni 
kamaytirish, 
hududlarning 
tuproq–iqlim 
sharoitlarni 
o‘rganib, ilmiy asoslangan holda tokzorlarni 
simbag‘azlarga ko‘tarish shu kunning dolzarb 
vazifalaridan hisoblanadi [5,7].
Dunyo bozorida ekologik toza, etdor va 
ko‘rimli xo‘raki, urug‘siz muskat uzumlarga 
bo‘lgan talabni oshishi sohani rivojlantirishga 
talab va e’tibor kuchayib boryapti. Mana shunday 
uzum va uzum mahsulotlarini yetishtirish va 
eksport qilish maqsadida O‘zbekistonda yangi 
tokzorlarni barpo qilish, mavjud tokzorlar va 
nav sifatlarini yaxshilash ko‘zda tutilgan.