O„zbekiston xalqaro islom akademiyasi

fikr
ni 
yaratuvchi a‘zodir. Aqliy 
faoliyat
va til yaxlit butunlikni tashkil etadi ( V.fon Gumboldt). 7. 
So‗zlash qobiliyati hodisalar ichiga kirishning yagona va bebaho 
vosita
sidir (L.N. Tolstoy). Inson
faoliyatida til
borliq
ni bilish va fikr almashish vositasi vazifasini bajaradi. Til vositasida
insoniyat tomonidan 
jamg„arilgan
bilimlar qayd etiladi, saqlanadi va avloddan-avlodga
yetkaziladi
. Til millat ruhining
ko„zgu
sidir. Tilda millatning bor-yo‗g‗i, o‗y-fikri,
dunyoqarashi, orzu-umidlari, Vatani, his-tuyg‗ulari
gavdalanadi
. Tildagi har bir so‗z, uning
har bir shakli inson tafakkuri va tuyg‗usining natijasidir. Til yaxlit bir 
tizim
sifatidagina ijtimoiy 
vazifani bajara oladi. Til asosiy birliklari:
tovush
,
so„z
,
qo„shimcha, gap
lar orqali grammatik 
jihatdan ohang vositasida va mantiqan o‗zaro bogianishda borliq haqidagi hukmlami ifodalaydi,
nimanidir tasdiqlaydi yoki inkor qiladi. Til insoniyat tomonidan yaratilgan, unga xizmat
qiladigan va har qaysi millatning ijtimoiy-madaniy taraqqiyotiga mos tarzda rivojlanib
boradigan
ijtimoiy hodisadir
. 
4-topshiriq. Qadimgi turkiy tilga mansub matndan hozirgi o„zbеk adabiy tilida 
qo„llaniladigan va qo„llanmaydigan so„zlarni toping. Bunda matnning o„zbеk adabiy tilidagi 
tavsifidan foydalaning.
 
 
Nеkim kеlsa erga, tilidin kеlur, Bu tildin kim elgu, kim akir bo‗lur.
Ulug‗lar nе bеrsa, еmasmеn dеma, Ilik sun, og‗iz ur, yеmasang yеma.
(A.Yugnakiy) 

---

13 
 
Tavsifi:
Yigit kishiga nimaiki kеlsa tilidan kеladi,
Bu tildan kim ezgu, kim baxtli bo‗ladi.
Kattalar nima bеrsa, yеmayman dеma,
Suyakni ol, og‗zingga tеgiz, yеmasang yеma
.
* * * 
Tilin tugmishin tishin yazmas.
(M.Qoshg‗ariy)