Өзбекистон транспорти ва ташқи иқтисодий алоқалари

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

III. Tashqi iqtsiodiy aloqalar. Mustaqil O’zbekiston tobora nafaqat jahon 

siyosati, balki jahon iqtisodiyotiga tez kirib bormoqda va qator mamlakatlar bilan 

savdo – sotiq aloqalarini o’rnatish va rivojlantirishga intilmoqda. 

Ma’lumki,  tashqi  imunosabatlar  xalqaro  hamkorligining  eng  muhim 

sohalaridan  biri  hisoblanadi.  Zero,  har  qanday  davlat,  qay  darajada  taraqqiy 

etganligidan  qatiy  nazar,  tashqi  iqtisodiy  aloqalarsiz  to’laqonli  tarzda  yashashi 

mushkul.  Chunki,  jahon  miqyosida  ishlab  chiqarilayotgan  buyum  – 

mahsulotlarning turi behisob. Tabiiyki, birorta davlat ularning hammasini o’zida 

ishlab  chiqarish  imkoniyatiga  ega  emas.  Ayrim  hollarda  esa  mahsulotlarning 

ba’zi  turlarini  o’zida  ishlab  chiqargandan  ko’ra  boshqa  mamlakatlardan  olib 

kelish afzalroq va foydaliroqdir. 

Tashqi  iqtisodiy  aloqalar  xalqaro  hamkorlikning  eng  muhim  sohalaridan 

biridir.  Turli  mamlakatlar  bilan  iqtisodiy,  ilmiy  –  texnika  va  madaniyat 

aloqalarining tobora takomillashib borishi, ayrim tarmoqlarni zamonaviy texnika 

va  texnologiya  bilan  qurollanishga,  er  –  suv,  qazilma  boyliklar  va  mehnat 

resurslaridan samara bilan foydalanish imkonini yaratadi.  

Hozirgi  davrda  xalqaro  mehnat  taqsimotida,  tashqi  iqtisodiy  aloqalarni 

samarali yo’lga qo’yish va kengaytirishda faol ishtirok etish uchun Respublikada 

katta imkoniyatlar mavjud. 

O’zbekiston  Respublikasi  bilan  savdo,  iqtisodiy  aloqalar  olib  boruvchi 

mamlakatlar ro’yxati tobora kengayib bormoqda va ularning soni 140 tadan ortib 

ketdi.  Bunday  mamlakatlar  qatoriga  Buyuk  Britaniya,  AQSh  ,  Germaniya, 

Shveytsariya,  turkiya,  Niderlandiya,  Belgiya,  İtaliya,  Frantsiya  kabi  uzoq  xorij 

davlatlari kiradi. 

O’zbekiston  Respublikasining  tashqi  iqtisodiy  aloqalar  sohasidagi  yangi 

strategiyasi  quyidagilarni  o’z  ichiga  oladi:  eksport  –  import  operatsiyalarini 

markazlashtirmaslik;  davlat  ehtiyojlari  uchun  zarur  tovarlarning  eksport  iva 

---

importi ustidan nazoratni kuchaytirish; davlat uchun strategik muhim bo’lmagan 

tovarlar  eksportini  osonlashtirish;  strategik  muhim  tovarlar  eksportidan 

olinadigan valyuta tushumlarini nazorat qilishni kuchaytirish va boshqalar. 

Mustaqil Respublikaning tashqi iqtisodiy aloqalar sohasidagi yangi siyosati 

jahondagi juda ko’p mamlakatlar bilan har tomonlama aloqalarni kengaytirishda 

o’z ifodasini topmoqda.  

1995  yilda  O’zbekistonning  tashqi  savdo  oboroti  6  mlrd.  dollarni  tashkil 

etdi  (1994  yilga  nisbatan  113,3%).  Uning  45%  dan  ko’prog’i  MDH  va 

Boltiqbo’yi  mamlakatlari,  55%  boshqa  xorijiy  mamlakatlar  bilan  olib  borilgan 

savdo – sotiqqa to’g’ri keladi. 

Respublika  rivojlangan  14,  rivojlanayotgan  12,  o’tish  davri  iqtisodiyotiga 

ega  bo’lgan  9  mamlakat  bilan  tashqi  savdo  aloqalariga  ega  (1995).  Ular  orasida 

AQSh, Yaponiya, Germaniya, buyuk Britaniya, Frantsiya, İtaliya; rivojlanayotgan 

mamlakatlardan  Turkiya,  Pokiston,  Hindiston,  Afg’oniston,  İndoneziya  bor. 

Shuningdek  respublika  Xitoy,  Bolgariya,  Vengriya,  Polsha,  Ruminiya,  Vetnam 

savdo  aloqalarini  kengaytirib  bormoqda.  İsroil,  İspaniya,  Lixtenshteyn, 

Gollandiya,  Koreya,  Singapur,  Gonkong,  Birlashgan  r  Amirliklari  bilan  ham 

savdo aloqalari yo’lga qo’yildi.