|
Mol-mulk (aktiv)ning tarkibi
|
Yil boshiga
|
Yil oxiriga
|
O'zgarishi
|
ming so'm
|
%
|
ming so'm
|
%
|
ming so'm
|
%
|
1
|
Uzoq muddatli aktivlar
|
24 263 525 866,00
|
66,93%
|
23 639 636 266,00
|
64,25%
|
-623 889 600,00
|
-2,69%
|
2
|
Joriy aktivlar
|
11 986 562 293,00
|
33,07%
|
13 155 172 330,00
|
35,75%
|
1 168 610 037,00
|
2,69%
|
|
Shu jumladan:
|
2.1
|
Zaxira va xarajatlar (140+190+200)
|
9 440 412 906,00
|
26,04%
|
9 792 238 653,00
|
26,61%
|
351 825 747,00
|
0,57%
|
2.2
|
Debitorlar (210)
|
1 698 781 339,00
|
4,69%
|
2 724 617 206,00
|
7,40%
|
1 025 835 867,00
|
2,72%
|
2.3
|
Pul mablag'lari va qimmatli qog'ozlar (320+370+380)
|
847 368 048,00
|
2,34%
|
638 316 471,00
|
1,73%
|
-209 051 577,00
|
-0,60%
|
|
Balans aktivining JAMI
|
36 250 088 159,00
|
100,00%
|
36 794 808 596,00
|
100,00%
|
544 720 437,00
|
-
|
1 A-grafik
1 B-grafik
1-jadval va 1-grafikda keltirilgan ma’lumotlarga binoan, xo’jalik yurituvchi subyektning yil boshida 36 250 088 159,00 ming so’mlik mulki bo’lib, bu ko’rsatkich yil oxirida 36 794 808 596,00 ming so’mni tashkil etgan. Demak, xo’jalik yurituvchi subyektning mol-mulki hisobot davrida 544 720 437,00 ming so’mga, yoki 1,5 % ga ortgan. Bu ko’payish asosan joriy aktivlarning, ya’ni zaxira va xarajatlarning 351 825 747,00 (9 792 238 653,00 - 9 440 412 906,00) ming so’mga, debitorlarning 1 025 835 867,00 (2 724 617 206,00 - 1 698 781 339,00) ming so’mga ortishi hisobiga yuz bergan. Uzoq muddatli aktivlar esa 623 889 600,00 (23 639 636 266,00 - 24 263 525 866,00) ming so’mga, ya’ni 2,57 % ga kamayishi esa xo’jalik yurituvchi subyekt uchun ijobiy holat deb qarab bo’lmaydi.
Tahlil natijalariga binoan xo’jalik yurituvchi subyektning mol-mulkining ko’payishida debitorlar salmoqli xissaga ega. O’tgan yili bu ko’rsatkich jami mol-mulkning 4,69 % ini tashkil etib, hisobot davrida 2,71 (7,40) birlikka ortgan.
Zaxira va xarajatlarning 351 825 747,00 ming so’mga ko’paygani ijobiy holat. Sababi bu o’sish ishlab chiqarish zaxiralari xissasiga to’gri keladi.
Shuningdek, debitorlik qarzlarining 1 025 835 867,00 ming so’mga ortishi xo’jalik yurituvchi subyekt uchun salbiy holat deyish mumkin. Negaki, xo’jalik yurituvchi subyektning tashqarida yurgan, olishga tegishli bo’lgan qarzlarini kata qismini qaytarib olinmagan.
Yuqoridagi tahlil natijalariga ko’ra xo’jalik yurituvchi subyekt debitorlik qarzlarini undirish ishlarini amalga oshirishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Negaki, debitorlik qarzlarini vaqtida undirilmasligi uning moliyaviy holatini pasaytirishi mumkin.
Xo’jalik yurituvchi subyektning buxgalteriya balansi passivi tahlili
2020-yil yakuni bo’yicha xo’jalik yurituvchi subyektning jami passivlari 36 794 808 596,00 ming so’mni tashkil qilib, xususiy kapital va majburiyatlar o’z navbatida jami passivning 43,9 va 56,1 foizni tashkil etgan bo’lib, o’tgan hisobot yiliga nisbatan 1,5 % ga oshgan.
2-jadval
№
|
Manbalar (passiv)ning tarkibi
|
Yil boshiga
|
Yil oxiriga
|
O'zgarishi
|
ming so'm
|
%
|
ming so'm
|
%
|
ming so'm
|
%
|
1
|
O'zlik mablag'lari manbalari
|
17 433 360 843,00
|
48,09%
|
16 154 083 174,00
|
43,90%
|
-1 279 277 669,00
|
-4,19%
|
2
|
Majburiyatlar
|
18 816 727 316,00
|
51,91%
|
20 640 725 422,00
|
56,10%
|
1 823 998 106,00
|
4,19%
|
|
Shu jumladan:
|
|
|
|
|
|
|
2.1
|
Uzoq muddatli majburiyatlar (490)
|
16 767 327 464,00
|
46,25%
|
18 758 318 766,00
|
50,98%
|
1 990 991 302,00
|
4,73%
|
2.2
|
Qisqa muddatli kredit va qarzlar (730, 740)
|
201 758 222,00
|
0,56%
|
53 414 207,00
|
0,15%
|
-148 344 015,00
|
-0,41%
|
2.3
|
Kreditorlik qarzlari (601)
|
1 847 641 630,00
|
5,10%
|
1 828 992 449,00
|
4,97%
|
-18 649 181,00
|
-0,13%
|
|
Balans passivining JAMI
|
36 250 088 159,00
|
100,00%
|
36 794 808 596,00
|
100,00%
|
544 720 437,00
|
-
|
2A-grafik
2B-grafik
2-jadval va 2-grafikda keltirilgan ma’lumotlarga binoan, jami manbalar hisobot davrida 544 720 437,00 ming so’mga, yoki 1,5 % ga ortgan. Xususan, o’zlik mablag’lari manbalari 1 279 277 669,00 (16 154 083 174,00 - 17 433 360 843,00) ming so’m, ya’ni 7,3 % ga kamaygan va majburiyatlar esa 1 823 998 106,00 (20 640 725 422,00 - 18 816 727 316,00) ming so’mga, ya’ni 9,7 % ga ortgan.
Hisobot davrida xo’jalik yurituvchi subyektning o’zlik mablag’lari manbalari 7,3 % ga kamaygani va majburiyatlari 9,7 % ga ko’paygani uning uchun ijobiy holat emas. Sababi, mablag’lar manbayi tarkibida majburiyatlarning ortishi xo’jalik yurituvchi subyektning mustaqillik darajasini pasaytirishi mumkin. Tahlil natijalariga binoan, hisobot yilida xo’jalik yurituvchi subyekt 36 794 808 596,00 ming so’mlik mulkga ega bo’lib, uning 56,1 foizi chetdan jalb qilingan mablag’lar hisobiga shakllangan. O’z navbatida majburiyatlarning asosiy qismini uzoq muddatli bank kreditlari tashkil etgan.
3-jadval
Xo’jalik yurituvchi subyektning buxgalteriya balansi aktivi va passivini harakatchanligiga ko’ra tahlili
(ming so’m hisobida)
3-jadval ma’lumotlariga binoan xo’jalik yurituvchi subyektning balansi aktivi va passivini harakatchanligiga ko’ra tahlil etganda quyidagi shartlar bajarilishini ko’rish mumkin: 4-jadval
Yil boshida
|
Yil oxirida
|
847 368 048 < 1 847 641 630
|
638 316 471 < 1 828 992 449
|
1 698 781 339 > 201 758 222
|
2 724 617 206 > 53 414 207
|
9 440 412 906 < 16 767 327 464
|
9 792 238 653 < 18 758 318 766
|
24 263 525 866 > 17 433 360 843
|
23 639 636 266 > 16 154 083 174
|
4-jadval natijalariga binoan xo’jalik yurituvchi subyektning moliyaviy holati yil boshida ham, yil oxirida ham deyarli bir xil darajada bo’lgan. Ammo, yil boshida xo’jalik yurituvchi subyekt doimiy harakatdagi aktivlari (A1) bilan muddati kelgan passivlarni (P1) 45,9 % qoplagan. Yil oxirida esa bu ko’rsatkich 34,9 % ni tashkil etgan. Bu kamayish xo’jalik yurituvchi subyekt uchun ijobiy holat emas. Xulosa tarzda aytish mumkinki, xo’jalik yurituvchi subyekt faoliyatida mutlaq moliyaviy barqarorlikka erishish uchun tegishli harakatlarni amalga oshirishi lozim hisoblanadi.
5-jadval
Xo’jalik yurituvchi subyektning tovar-moddiy zaxiralarining qoplashga tegishli manbalar bilan ta’minlanganligi tahlili
(ming so’m hisobida)
№
|
Ko‘rsatkichlar
|
Yil boshiga
|
Yil oxiriga
|
Farqi (+, -)
|
1
|
O'z mablag'lari manbalari, 480-satr
|
17 433 360 843,00
|
16 154 083 174,00
|
-1 279 277 669,00
|
2
|
Uzoq muddatli aktivlar, 130-satr
|
24 263 525 866,00
|
23 639 636 266,00
|
-623 889 600,00
|
3
|
Tovar-moddiy zaxiralarni qoplashga tegishli o'z mablag'lar manbalari (1-2)
|
-6 830 165 023,00
|
-7 485 553 092,00
|
-655 388 069,00
|
4
|
Uzoq muddatli bank kreditlari va qarzlar, 570 va 580 satrlar yig'indisi
|
16 727 763 855,00
|
18 709 005 633,00
|
1 981 241 778,00
|
5
|
Tovar-moddiy zaxiralarni qoplashga tegishli o'z mablag'lar manbalari hamda uzoq muddatli bank kredirlari va qarzlar (3+4)
|
9 897 598 832,00
|
11 223 452 541,00
|
1 325 853 709,00
|
6
|
Qisqa muddatli bank kreditlari va qarzlar, 730, 740 va 750 satrlar yig'indisi
|
201 758 222,00
|
53 414 207,00
|
-148 344 015,00
|
7
|
Tovar-moddiy zaxiralarni qoplashga tegishli jami manbalar, (5+6)
|
10 099 357 054,00
|
11 276 866 748,00
|
1 177 509 694,00
|
8
|
Tovar-moddiy zaxiralarning jami, 140-satr
|
1 292 557 212,00
|
1 779 801 432,00
|
487 244 220,00
|
9
|
Tovar-moddiy zaxiralarni qoplashga o'z mablag'lar manbalarining yetarliligi yoki yetishmasligi, (3-8)
|
-8 122 722 235,00
|
-9 265 354 524,00
|
-1 142 632 289,00
|
10
|
Tovar-moddiy zaxiralarni qoplashga o'z mablag'lar manbalari hamda uzoq muddatli bank kredirlari va qarzlarining yetarliligi yoki yetishmasligi,
(5-8)
|
8 605 041 620,00
|
9 443 651 109,00
|
838 609 489,00
|
11
|
Tovar-moddiy zaxiralarni qoplashga jami manbalarning yetarliligi yoki yetishmasligi
(7-8)
|
8 806 799 842,00
|
9 497 065 316,00
|
690 265 474,00
|
5-jadval ma’lumotlariga ko’ra xo’jalik yurituvchi subyektida o’z mablag’lari manbayi hisobot davrida 1 279 277 669,00 (16 154 083 174,00 -17 433 360 843,00) ming so’mga kamaygan. Shuningdek, uning uzoq muddatli aktivlari ham 623 889 600,00 ming so’mga kamaygan.
Ikki ko’rsatkichning ta’sirida xo’jalik yurituvchi subyektning tovar-moddiy zaxiralarini qoplashi uhcun o’z mablag’lari manbayi 655 388 069,00 ming so’mga kamaygan. Bu xo’jalik yurituvchi subyekt uchun salbiy holat hisoblanadi.
Shuning bilan birga xo’jalik yurituvchi subyektning uzoq muddatli bank kreditlari va qarzlarining hisobot davri oxirida 1 981 241 778,00 ming so’mga oritishi tovar-moddiy zaxiralarini qoplash manbalarini shu miqdorga ko’paytirgan.
Yuqoridagi ko’rsatkichlardan ko’rish mumkinki, tovar-moddiy zaxiralarini qoplash uchun xo’jalik yurituvchi subyektning o’z mablag’lari manbalari yetishmasligi mavjud. Shu sababdan tovar-moddiy zaxiralarini qoplash uzoq muddatli bank kreditlari va qarzlar hisobiga amalga oshirilgan.
Shuningdek, shuni ta’kidlashimiz mumkinki, xo’jalik yurituvchi subyektining tovar-moddiy zaxiralarini qoplashga tegishli manbalar tahliligi ko’ra, uning moliyaviy holati barqarordir. Moliyaviy holatni mutlaq barqaror darajaga keltirish uchun esa tovar-moddiy zaxiralarni o’z mablag’lari manbalari hisobiga qoplashni ta’minlash o’rinlidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
