«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti «temir yo‘llar elektr ta’minoti» kafedrasi

elektr stansiyalarda 
sinxron genera- torlar yordamida ishlab chiqariladi. Elektr 
stansiya- larining asosiy vazifasi mexanik, issiqlik, atom, suv oqimi, yorug‘lik, shamol va boshqa 
energiyalarni elektr energiyaga aylantirib beriщsir. Elektr stansiyalarning ko‘pchiligi faqat elektr energiyani 
ishlab chiqarsa, ba’zilarida elektr energiya hamda issiqlik energiyani ishlab chiqaradi. Elektr stansiyalarida 
qo‘llanilgan generatorlarining turiga karab 6÷20 kV yuqori kuchlanishli elektr energiya ishlab chihariladi. Bu 
kuchlanish kuch transformatorlari yordamida 35÷750 kV yuqori kuchlanishga aylantiriladi hamda havo 
elektr uzatuvchi yo‘llar orqali iste’molchilarga etkazib beriladi. 
Elektr energiya iste’mol qilinayotganida, u ko‘pincha boshqa turdagi energiyalarga qayta o‘giriladi: 
elektr dvigatelda u mexanik energiyaga; cho‘g‘lanma lampalarda dastlab, issikdik energiyaga, so‘ngra esa 
yoruglik energiyaga; temir yo‘lda - poezdning kinetik energiyasiga aylanadi. Energiyaning bir turdan boshqa 
turga aylanishida albatta ma’lum miqsorda isrof bo‘ladi. Isroflar miqdori shu energiyani bir turdan ikkinchi 
turga aylantiruvchi quril- malarning mukammaligiga bog‘liqdir. Elektr energiyaning isrofi elektr stansiyadan 
iste’mol kilish joyiga uzatish jarayonida ham sodir bo‘ladi.
Natijada, elektr energiyaning kichik qismi turli mashina, mexanizm va qurilmalarda bo‘ladigan 
energiya isrofiga, katta qismi esa foydali ish bajarishga sarf kilinadi. Energiya isrofi qancha kam bo‘lsa, 
elektr qurilmalarning (ayrim generatorlar, tortuvchi va notortuvchi elektr dviga- tellari, havo va kabel elektr 
yo‘llari va boshqalarning) foydali ish koeffitsienta FIKi shuncha yuqori bo‘ladi. Qurilmaning FIKi qancha 
yuqori bo‘lsa, u shuncha tejamkor hisobladi. 

---