|
Elektr stansiya va podstansiya tizimlari
Elektr ta’minoti sxemasini tanlash loyihalashning muhim masalasidir. Bunday sxema o‘z ichiga
ta’minlovchi liniyalarni, korxonadagi pasaytiruvchi va tarqatuvchi podstansiyalarni, korxona ichida elektr
energiyasini tarqatuvchi turli kuchlanishli uzatgichlarni, issiqlik elektr markazini o‘z ichiga oladi.
Iste’molchiga yaqinlashtirilgan podstansiyalar 35 kV, 110 kV kuchlanishlarni iste’lomchilaming elektr
pechlari va o‘zgartirgichli podstansiyalaiga yaqin keltiradi. Bunda energiya yo‘qotishlari va o‘tkazgich
materiallari iqtisod qilinadi.
Elektr stansiyasi energetika tizimi bilan
v
birgalikda parallel ishlab, tegishli grafik bo‘yicha umumiy
elektr bilan ta’minlashda qatnashganda: mahalliy iste’molchilarining butun yuklamasini qoplab, elektr
quwatining ortiqchasini energetika tizimiga bera oladi; o‘z iste’molchilari yuklamasining bir qisminigina
qoplay oladi (elektr quwatining yetishmasligini energetika tizimining parallel ishlayotgan boshqa
stansiyalari hisobiga toMdiriladi); mahalliy yuklamani tamomila ta’minlay oladi, shu bilan birga,
energetika tizimi elektr quwatining zaxirasi bo‘lib qoladi.
Elektr energiyasini uzatish va taqsimlash uchun uni bir kuchlanishdan ikkinchi kuchlanishga
transformatsiya qilish (stansiyalarda oshirish, iste’molchida pasaytirish) kerak.
5-rasmda tuman energetika tizimi bilan uzoq elektr uzatish chizig'i orqali birlashgan elektr
stansiyasining elektr energiyasini taqsimlashning taxminiy sxemasi berilgan.
Elektr stansiya generatorlari 10,5 kV kuchlanishli elektr energiyasi ishlab chiqaradi. Bu energiya
stansiya taqsimlash qurilmasining asosiy shinalariga keladi. Qo‘shni tuman iste’molchilariga elektr
energiya xuddi shunday kuchlanishda kabel uzatgichlari L—1 ya L—2 orqali yuboriladi. Energetika tizimi
bilan 110 kV kuchlanishli ikkita havo elektr uzatgichi L—3 va L—4 yordamida bogiangan.
Kuchlanishni oshirish uchun elektr stansiyada kuchaytiruvchi transformator podstansiyasi bo‘lib,
uning katta quvvatli transformatorlari kuchlanishni 10,5 kV dan 121 kV ga oshirib beradi.
Elektr eneigiyasi L—3 va L—4 uzatgichlari orqali energetika tizimining boshqa elektr stansiyalari va
podstansiyalari bilan birlashgan 110 kV kuchlanishli tuman podstansiyasiga keladi.
Bunday tuman podstansiyasi, odatda, mazkur tumandagi iste’molchilami elektr energiya bilan shu
podstansiy'aning ikkilamchi kuchlanishi 6-10 kV bo‘lgan pasaytiruvchi transformatorlari orqali ta’minlaydi.
Tuman iste’molchilarida pasaytiruvchi TP—5, TP-6 va TP-7 transformator podstansiyalari bo‘lib,
podstansiyalarda qabul qilingan 6-10 kV kuchlanish 400/230 V kuchlanishgacha pasayadi va 380/220 V.
kuchlanishda elektr qabul qiluvchilariga yetib keladi.
Kichik hududlarda mayda transformator podstansiyalari ko‘payib ketganda shaharlar va yirik
korxonalar territoriyasida markaziy taqsimlash podstansiyalari quriladi. Bulardan pasaytimvchi
podstansiyalar energiya oladi, masalan, sxemadagi TP-2, TP—3, TP-4 podstansiyalar taqsimlovchi
podstansiya RP (raspredelitelnaya podstansiya)dan energiya oladi.
TP-1, TP-5 va TP—7 podstansiyalar energiya olish sxemasi bo‘yicha berk (tupik) podstansiyadir;
TP—6 podstansiya— o‘tuvchi podstansiyadir, bunda TP—6 va TP-7 ga energiya beruvchi L—9 taqsimlash
uzatgich boiib, qolgan hamma uzatgichlar ta’minlovchi uzatgfchlardir. Ta’minlash sxemasi bo‘yicha TP—
2, TP-3 va TP—4 podstansiyalar L-5 va L—6 ta’minlovchi uzatgichlar hamda L—7 va L—8 uzatgichlar
orqali bogiangan halqasimon podstansiyalardir.
Elalqasimon sxema yordamida elektr energiyasi bilan ta’minlash boshi berk (tupik) sxema
yordamida ta’minlashga nisbatan ishonchliroqdir. Biroq boshi berk sxema soddaroq bo‘lib,
podstansiyalar hamda elektr uzatgichlami qurishda ko‘p xarajat talab qilmaydi. Podstansiyalar sxemasi
iste’molchilar yuklamasining kategoriyasiga qarab tanlanadi.
Elektr bilan ta’minlashning ishonchliligini podstansiyalarga bira tola ikkita parallel uzatgichlar
energiya berish usuli bilan ham oshiriladi. Bu usul sxemada tuman podstansiyasiga energiya berish
misolida ko‘rsatilgan (L—3 va L—4 uzatgichlar).
Energetika tizimi bilan bog'liq bo‘lmagan mahalliy elektr stansiyalarida elektr energiyasini
taqsimlash osonlashadi, chunki stansiya energetika tizimiga bog‘liq bo'lmaydi. Qator hollarda kichik
quwatli mahaUiy elektr stansiyalari 380/220 V kuchlanishli elektr energiyani ishlab chiqaradi. Natijada
transformator podstansiyalarini qurish zarurati yo'qoladi, bu stansiyalaming elektr tarmoqlari radiusi 4—
5 km bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
