O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Aiinivoz.
Ajiniyoz Qo‘siboy o‘g‘li (taxallusi Zevar) (1824- 1878)
qoraqalpoq xalqining atoqli shoirlaridan biridir. Mo‘ynoqdagi eski mak- 
tabda o'qigan. Keyin Xivadagi Sherg‘ozixon madrasasida ilm oigan. 
Shoirning «Bo‘zatov» dostonida qoraqalpoq xalqining boshqa yurtlar- 
ga ko'chib ketishga majbur etilganligi katta mahorat bilan tasvirlangan. 
Ajiniyoz shoirning «Kerak», «Bo‘ladi», «BoMmasa», «Yaxshi», «Yigit- 
lar» she’rlarida vatanparvarlik, insonparvarlik g'oyalari, falsafiy qarash- 
lari ifodalangan. Ajiniyozni butun O'rta Osiyoga tanitgan «Qiz Mengesh 
bilan aytishiuv» asari edi.
1999-yili Ajiniyoz tavalludining 175 yilligi nishonlandi. 
Nukus
shahrida Ajiniyoz maydoni barpo etildi va Ajiniyozga haykal o'rnatildi.
Btíidau.
 Qoraqalpoq xalqi adábiyoti uning asosuhisi Berdaq (1827- 
1900) (taxallusi; asi ismi Berdimurod Qarg‘aboy o‘g‘li) nomi bilan 
mashhurdir. Berdaq avval ovul maktabida, so'ngra madrasada tahsil 
ko'rgan. U Navoiy, Fuzuliy, Maxtumquli, Kunxo'ja asarlarini chuqur 
mutolaa qilgan, ulardan o'rgangan. Berdaq tarixni, xalq og'zaki ijodini 
mukammal o'zlashtirib oladi. Uning ijodi 18-19 yoshlarda do'mbira 
chertib she’r aytishdan boshlangan. 25 yoshida u iste’dodli shoir si- 
fatida xalq orasida tanildi. Uning «Bo'lgan emas», «Umrim», «Yor- 
dam ber» she’rlarida mehnatkash xalqning og'ir hayoti o'z aksini topib, 
Xiva xonlari, amaldorlari zulmiga qarshi xalq noroziligi ifodalangan. 
«0‘g‘limga», «Ahmoq bo'lma» she’rlari orqali yoshlami vatanni se- 
vishga, ma’rifat cho'qqilarini egallashga chaqiradi.
Berdaq xalq hayotini, uning ezgu orzu-istaklarini yaxshi bilgan shoir 
edi. Shuning uchun uning she'rlarida xalqparvarlik ruhi kuchli edi. Xu-

---

191