O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

rining keyingi rivojiga turtki boïdl. 
1893-yili Buxoro amirligida birinchi 
yangi usul maktabi faoliyat ko'rsata boshladi.
 Keyinchalik bunday mak- 
tablar boshqa hududlarda ham keng tarqaldi.
0‘rta Osiyo jadidlari ma’rifatparvarlik yo'lida Qrim ziyolilari tajribala- 
rini o’rganish bilan birga boshqa mamlakatlardagi taraqqiyparvarlar- 
ring ilg'or g'oyalaridan ham foydalandilar. 0‘rta Osiyo taraqqiyparvar- 
lik harakati ishtirokchilarining yoshi boshqa mamlakatlar progressiv 
harakat vakillaridan ajralib turgan. 
1910-yili ularning eng yoshi Abdul- 
hamid Cholpon 13 yoshda, eng kattasi Mahmudxo'ja Behbudiy 36 
yoshda bo'lgan.
Taraqqiyparvarlik harakatining rivojlanishi 
ikki bosqichda 
boldi. 
Birinchi bosqichda ma’rifatparvarlikdan boshlangan jadidchilik haraka­
ti 1917-yilga kelib o'zining ikkinchi bosqichi - siyosiy ko'rinishdagi 
harakatga aylandi.
O’rta Osiyodagi milliy taraqqiyparvarlik harakati hududiy xususiyat- 
lariga ko‘ra 
Turkiston, Buxoro 
va 
Xiva 
jadidlariga bo'linadi. Turkis-

---

2 8 0
ton jadidchiligining asosiy tarkibini ziyolilar tashkil qilib, ular Rossiya 
imperiyasi mustamlakachilik siyosatiga qarshi kurashning oldingi 
saflarida turdilar. Ular podsho hukumatining xomashyo manbayiga 
aylantirllgan Turklstonning kelajagini mustaqll, rivojlangan davlat sifati- 
da ko'rishni orzu qilganlar. XX asr boshlarida shakllangan taraqqiypar- 
varlik kuchlarl davlatning boshqaruv tizimizamon talablariga javob ber- 
masligini, xalqnlng turmush darajasi past ekanllgini va uni o'zgartirish