O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

O‘rta Osiyo XIX asr oxirida
Orsk
(1834)
Ko‘kchatov
(1824)
Oqmola (Astana)
(1830)
Karkaralinsk
(1824)
Sergiopol
(1831)
Aktyubinsk
(1869)
To‘rg‘ay
(1845)
Ulug‘ tog‘
(1846)
Irgiz
(1845)
Embinsk
Kopal
(1847)
Verniy (Almati)
(1854)
E R O N
KASPIY DENGIZI
KOBUl
A F G ‘ O N I S T O N
Astrobod
BUXORO
XIVA
Mashhad
Kushka
Qarshi
Uzunada
Qizilarvat
Ashxobod
Guryev
Astraxan
Novopetrovsk
(1846)
Novo­
Aleksandrovsk)
(1834–1846)
Oqmachit
(Qizilo‘rda)
Raim
Turkiston
Avliyoota
(Taroz)
Qo‘ng‘irot
Krasnovodsk
(1869)
Toshkent
Chimkent
Yorkent
Qoshg‘ar
QO‘QON
Xo‘jand
Samarqand
Shahrisabz
Termiz
Qunduz
Mozori Sharif
OROL
DENGIZI
Volga
Volga
Rossiya hududi.
Rossiya qal’alari 
(asos solingan yil).
Harbiy yurishlar:
1860–1866, 1876-yil.
1866–1868-yillar.
1873-yil.
1877–1881-yillar.
Bosib olingan yerlar:
1860-yilgacha.
1860–1870-yillar.
1871–1885-yillar.
1895-yil.
1868-yil, Buxoro.
1873-yil, Xiva.
Bosib olingan yerlar.
1895-yilda Rossiya
chegarasi.
1873–1879-yillar.
http://eduportal.uz

---

42
!
!
!
Farg‘ona vodiysining bo‘ysundirilishi bilan Rossiya imperiyasining 
O‘rta  Osiyoga  istilochilik  yurishining  uchinchi  bosqichi  (1873–1879) 
nihoyasiga yetdi. Bu yurishlar natijasida O‘rta Osiyoning katta hududi 
bosib olinib, Rossiya imperiyasining mustamlakasiga aylantirildi.
O‘zingizni sinang!
O‘rta Osiyoga Rossiya imperiyasi bosqinining ... yillarda uchinchi bos-
qichi bo‘ldi.  M. D. Skobelev – …
O‘rta  Osiyoni  bosib  olishning  to‘rtinchi  bosqichi 
Amu daryo va Kapettog‘ oralig‘idagi Qoraqum sar-
hadlaridagi turkmanlarga qarshi qaratildi. 1879-yil 
iyulda Angliya Afg‘oniston hududining bir qismini bosib olgandan so‘ng 
ing lizlar uchun O‘rta Osiyoga yo‘l ochildi. Shuning uchun 1879-yil iyulda  
Krasnovodskdan  I.  Lazerev  bosh chiligidagi  harbiy  qo‘shin  turkmanlar 
ya shaydigan  hududlarga  jo‘natildi.  Bu  yo‘nalishdagi  dastlabki  harakat-
larda podsho hukumati qo‘shinlari mag‘lubiyatga uchradi. Qo‘qon xonli-
giga qar shi harbiy yurishlarda tajribasi katta bo‘lgan general M. Skobelev 
boshchiligidagi  qo‘shin  1880-yil  may  oyida  ikkinchi  yurishni  boshladi. 
1881-yilda uch oy davom etgan janglardan so‘ng qamalga olingan turk-
manlar qal’asi – Go‘kte pa qo‘lga olindi. Buning natijasida istilo qilingan 
yerlarda  Kaspiyorti  viloyati  tashkil  qilin di.  Turk manlarning  batamom 
bo‘ysundirilishi esa 1885-yildagina amalga oshirildi.
Turkmanlarning asosiy qal’asi Go‘ktepa bo‘ysundirilgach, 1881-yilda 
Rossiya va Eron o‘rtasidagi chegaralar belgilandi. Shu yili Sharqiy Turkis-
tonning Ili o‘lkasidagi qo‘zg‘olon podsho hukumati qo‘shinlari tomonidan 
bos tirilishi bilan Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi chegaralar ham belgilandi.
Shu  harakatlar  bilan  Rossiya  imperiyasining  O‘rta  Osiyo  hududidagi 
istilo chilik yurishlarining to‘rtinchi bosqichi (1880–1885) tugadi.
Shunday qilib, istilo qilingan hududlarda besh viloyat, ya’ni Sirdaryo, 
Yettisuv,  Farg‘ona,  Samarqand  va  Kaspiyorti  viloyatlari  tashkil  qilinib, 
ular Turkiston general-gubernatorligi tarkibiga kiritildi. 
Rossiya  imperiyasining  XIX  asr  o‘rtalaridan  boshlab  amalga  oshiril-
gan harbiy isti lochilik yurishlari natijasida Buxoro amirligi va Xiva xon-
ligi im periyaning protektoratiga aylantirildi. Qo‘qon xonligi esa batamom 
tuga tildi.