O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

Musiqa san’ati
Birinchi  o‘zbek  kino va 
fotooperatori   Xudoyber-
gan  Devonov (1878–1940)
http://eduportal.uz

---

148
gan  edi.  Qo‘shiq,  yalla  va  laparlar  hazilomuz  raqslar  va  o‘yin  jo‘rligida 
ijro etilardi. Termalar ko‘pincha xalq qissago‘ylari bo‘lmish baxshilar va 
shoirlar tomonidan ijro etiluvchi ohangdor kuylarni o‘zida mujassam etgan 
edi. Ashula esa keng qamrovli turli kuy-ohangga ega lirik qo‘shiq hisob-
lanardi. 
Xalq mumtoz shoirlarining g‘azallari va she’rlari ashulalar uchun matn 
bo‘lib  xizmat  qilgan.  XIX  asr  oxiri  va  XX  asr  boshlarida  o‘zbek  xalqi 
musiqiy ijodiyoti o‘zida lirik qahramonlik mazmunidagi epik rivoyatlarni 
mujassamlashtirgan dostonlar («Go‘ro‘g‘li», «Alpomish», «Kuntug‘mish», 
«Oshiq G‘arib va Shohsanam», «Hasan va Dalli», «Rustam va Avaz») alohi-
da o‘rin tutgan. Mazkur dostonlar to‘rtlik she’r tuzilishiga ega bo‘lib, musi-
qasi nisbatan sodda ohangli va bu musiqada nota yozuvi qo‘llanilmagan. 
Xalq  sozandalari  mashhur  usta-bastakorlar  qo‘lida  ta’lim  olishgan. 
Ko‘p  asrlar  davomida  butun  Sharqda  keng  tarqalgan  mumtoz  maqomlar 
professional musiqaning og‘zaki an’analaridagi bebaho xazinasini tashkil 
etgan. Maqomlar yirik turkumli og‘zaki-cholg‘uli (yakkaxon va cholg‘uli) 
asarlardir.
Musiqa  asboblari  ham  nihoyatda  rang-barangligi  bilan  ajralib  turar