O‘zbekiston tarixi (XIX asrning ikkinchI yARmI – XX asr boshlari)

Jadidlar va 
islom dini
А. Fitrаt
4 – O‘zbekiston tarixi, 9
http://eduportal.uz

---

98
Taraqqiyparvarlar-
ning Turkiston 
ijtimoiy-iqtisodiy 
sohasidagi faoliyati
Yodda tuting!
Jadidlar  islomga  putur  yetkazadigan  an’ana  va  odatlarga 
qarshi chiqdilar, jamiyat rivojiga xalal bergan barcha salbiy 
ko‘rinishlarga norozilik bildirdilar.
Jadidlar o‘lkani ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish bo-
rasida ham o‘ziga xos qarashlarga ega edi. Taraq-
qiyparvarlar o‘z faoliyatlari davomida o‘lka xalq-
larining  ijtimoiy  hayoti,  turmush  tarzi,  kasb-kori, 
shart-sha roitlaridan xabardor bo‘lganlar. Xalqning 
ahvoli yildan yilga og‘irlashib borayotganligini angladilar.
Ularning fikricha, mamlakatning iqtisodiy mustaqilligini ta’minlamay 
turib,  siyosiy  va  huquqiy  erkinlikka  erishish  mumkin  emas  edi.  Buning 
u chun birinchi navbatda yerni, yerosti va yerusti boyliklarini, suvni Tur-
kiston xalqlarining umumiy boyligi deb e’lon qilish, barcha sohalarni ri-
vojlantirishga qodir mahalliy kadrlarni tayyorlash, zavod va fabrikalar qu-
rib, mahsulotlarni o‘lkaning o‘zida ishlab chiqarishni zarur deb bildilar.
Jadidlar ko‘plab yoshlarni rivojlangan xorijiy davlatlarga, jumladan, 
Germaniyaga o‘qishga yuborish, u yerda ular tahsil olib kelib, yurt va mil-
lat uchu n xizmat qilishi g‘o yalarini ilgari sur  di. Ularning sa’y-harakatlari 
bilan  mahalliy  aholi  tomoni  da n  yo shlarning  xorijda   o‘qib  kelishi ga  ke-
tadigan xarajatlari u chun mablag‘lar yig‘il di. O‘lkada va xorij  da savdo-