|
Shuturvor
Shuturvor
Шутурвор
bir tuya ko‘taradigan yuk. Bir tuya
yuki. Shuturvor ikki botmon – 16 pud
yoki 256 kg bo‘lgan.
GLOSSARIY
9-mavzu
tamaning
o‘zbek tilida
nomlanishi
Atamaning
ingliz tilida
nomlanishi
Atamaning rus
tilida
nomlanishi
Atamaning ma'nosi
Atamaning
o‘zbek tilida
nomlanishi
Atamaning
ingliz tilida
nomlanishi
Atamaning rus
tilida
nomlanishi
Atamaning ma'nosi
Amudaryo
bo’limi
Amudarya
department
Амударьински
й отдел
Rossiya imperiyasi tomonidan 1873-
yilda Xiva
xonligi
bo‘ysundirilib
Gandimiyon
shartnomasi imzolangach, 1874-yilda
Xiva xoni faoliyatini nazorat qilib turish
uchun
tuzilgan
bo‘lim.
Amudaryo
bo‘limining
qarorgohi
Petroaleksandrovskda (hozirgi To‘rtkul)
joylashgan.
Rossiya
va
Turkiston
general-gubernatorligi bilan Xiva xonligi
o‘rtasidagi munosabatlar shu yerdan turib
boshqarilgan. Amudaryo bo‘limi 1917-
yilga qadar faoliyat ko‘rsatgan.
Andijon
qo’zg’oloni
Andijan
uprising
Андижанское
восстание
1898-yilda
Muhammad
Ali
eshon
(Dukchi eshon) boshchiligida Farg‘ona
vodiysida Rossiya mustamlakachilariga
qarshi
ko‘tarilgan
qo‘zg‘olon.
Qo‘zg‘olon markazi asosan Andijon
uyezdi
bo‘lganligi sababli tarixda
shunday nom olgan.
Avliyoota
Avliyoota
Авлияата
hozirgi Qozog‘istondagi Taroz (Jambul)
shahrining 1938-yilgacha bo‘lgan nomi.
Shaharning
nomi
valiylardan
biri
Qoraxon nomiga shunday atalgan deb
taxmin qilinadi.
Ekspansiya
Expansion
Экспансия
(lotincha
“expancio” – kengayish,
tarqalish) – mustamlakachi davlatlarning
o‘zga xalqlar hududi, ularning boyliklari
va
bozorlarini
egallash
uchun
bosqinchilik harakatlari. Masalan: tarixda
Buyuk Britaniya Hindistonni, Rossiya
imperiyasi esa O‘rta Osiyo va Kavkaz
hududlarini o‘z ta‘sir doirasiga tushirish
uchun
xuddi
shunday
(ekspansiv)
harakatni amalga oshirganlar.
Eshon
Ishan
Ишан
ulug‘ avlodlarning va so‘fiylik oqimidagi
diniy rahnamolarning faxriy unvoni.
Eshonlar
musulmonlar
jamoasining
boshlig‘i,
murabbiysi
shuningdek,
darveshlarning ham diniy murabbiysi
hisoblangan. O‘rta asrlarda so‘fiylik
oqimi rahnamolariga murojaat qilishda
ularning ismlari o‘rniga “eshon”, ba‘zan
“pir” so‘zlari ishlatilgan.
Imperiya
Empire
Империя
qadimda va o‘rta asrlarda, shuningdek,
XX
asr
boshlarigacha
monarxiya
davlatlarining
nomi.
Imperiyaning
boshlig‘i imperator hisoblanadi.
Tarixda
Aleksandr
Makedonskiy
(Iskandar Zulqarnayn) davlati (mil. avv.
334-323), Rim davlati (mil. avv. 14-
milodiy – 476-yillar), Vizantiya (395-
1453),
Franklar
davlati
(800-843),
German davlatlarining “Muqaddas Rim
imperiyasi” (962-1806), Usmoniylar
davlati (1299-1923) va Yevropaning
qator katta-kichik davlatlari iperiya deb
yuritilgan. Rossiyada imperiya Pyotr I
davridan (1721-yildan) to monarxiya
qulagunigacha (1917-yil oktabr) mavjud
bo‘lgan. Imperiya davlati ko‘pincha
mustamlaka qilingan hududlardan tashkil
topadi va yangi yerlarni bosib olish
hisobiga kengayib boradi.
Jadidchilik
Jadid
Джадид
(arabcha “jadid” – yangi) – yangilanish,
yangi zamonaviy maktab, matbaa, milliy
taraqqiyot
usullari,
yo‘llari
tarafdorlarining umumiy nomi.
Konka
Konka
Конка
to‘rt
yoki
oltita
ot
bilan
harakatlantiriladigan bir vagonli, tor izli
shahar transporti. Toshkentda dastlabki
konka XIX asrning oxirida qurilib, Xadra
bilan Temir yo‘l vokzali orasida
qatnagan.
Undan
1915-yilgacha
foydalanilgan.
Mustamlaka
tartibi
Colonial order
Колониальный
порядок
urushib bosib olingan hudud aholisining
siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va ma‘naviy
qaramga aylantirishga xizmat qiluvchi
boshqarish usuli.
Oqmachit
Oqmachit
Акмечеть
Qo‘qon xonligining eng shimolidagi
chegara qal‟asi. Hozirgi Qozog‘istonning
Qizil-O‘rda shahriga to‘g‘ri keladi.
Rossiya
qo‘shinlari
1853-yilda
Oqmachitni egallashlaridan O‘rta Osiyo
xonliklarini
istilo
qilish
jarayoni
boshlangan.
Otin
Otin
Атин
eski
diniy
maktablarda
qizlar
o‘qituvchisi. Otinlar ayollar o‘rtasidagi
diniy
marosimlarni
o‘tkazishda
boshchilik qilib, ularga diniy ta‘limot
berib,
ulardan
tushadigan
daromad
hisobiga yashaganlar.
Protektorat
Protektorat
Протекторат
(lotincha “protektor” – homiy) –
mustamlaka mamlakatlar qaramligining
bir shakli. Bunday qaramlikka tushgan
mamlakat
garchi
ichki
siyosatda
birmuncha mustaqilligini saqlab qolsada,
lekin
tashqi
siyosati
va
mudofaa
masalalari uning ustidan protektorat
o‘rnatgan davlat ixtiyoriga o‘tadi.
Masalan:
Rossiya imperiyasi Xiva xonligi va
Buxoro xonligini o‘ziga qaram qilib
olgach, ular ustidan o‘z protektoratini
ham o‘rnatgan edi. Xonlar ichki
siyosatda mustaqil bo‘lsalarda, tashqi
siyosiy masalalarni rus imperatori rozi-
rizoligi bilan, ular bilan maslahatlashib
yuritishga majbur bo‘lganlar.
Vassal
Vassal
Вассал
1) Ilk o‘rta asrlarda G‘arbiy Yevropada
xo‘jayin (senor, feodal)ga qaram bo‘lgan
xizmatkor (dehqon).
2) XIX asrning ikkinchi yarmi – XX asr
boshlarida bir davlat tomonidan ikkinchi
davlatni siyosiy jihatdan o‘ziga to‘la
qaram qilib olib, u yerda o‘z siyosatini
yurgizishi
vassallik
deb
atalgan.
Masalan: 1868-yilda Rossiya imperiyasi
Buxoro Amirligini, 1873-yilda Xiva
xonligini bosib olgach, imzolangan
shartnomaga ko‘ra bu ikkita xonlik
Rossiyaning vassaliga aylantirilgan.
Yosh
buxoroliklar
Young
bukharians
Младобухарцы Buxoro jadidlarining so‘l oqimidan
tashkil topgan partiya. Taraqqiyparvar va
mahalliy
burjuaziya
vakillarini
birlashtirgan. Yosh Buxoroliklar dastlab
mavjud
feodal
tuzumga
qarshi
demokratik
islohotlar
o‘tkazish
tarafdorlari
bo‘lganlar.
Amir
hokimiyatiga qarshi kurashda muayyan
tajriba orttirib, o‘zbek va tojik tillarida
jurnallar tashkil etganlar.
Yosh xivaliklar
Young khivans Младохивинцы Xiva jadidlarining so‘l oqimidan tashkil
topgan
Do'stlaringiz bilan baham: | 
