O’zbekiston suv havzalaridagi baliq xo’jaligi va ularning iqtisodiy ahamiyati

 
 
 
 

---

15 
II. O’ZBEKISTON SUV HAVZALARIDAGI BALIQ XO’JALIGI VA 
ULARNING IQTISODIY AHAMIYATI 
2.1. O’zbekiston suv havzalarida uchraydigan baliqlar 
O'zbekiston suv havzalarida tarqalgan ayrim baliqlar vakillari dum suzgich 
qanoti geterotserkal tipda. Tumshug‘i rostrum bilan tugaydi. Tanasining ustki qismi 
“juchka” deb ataladigan besh qator yulduzsimon tangachalar bilan qoplangan. 
Suyak-tog‘ayli baliqlar (
Chondrostei
) kenja sinfi. Bu kenja sinfning bitta 
turkumi - osyotrsimonlar (
Asipenseriformes
) va bitta oilasi — osyotrlar 
(
Asipenseridae
)ning vakillari O‘zbekistonda uchraydi. Pastki labining o'rtasi 
bo'lingan. Tumshug'ining uchida ikki yoki uchta o'tkir tikani bor. Dum suzgichining 
yuqori pallasi uzun ip shaklida tugaydi. Amudaryo katta (qilquyruq) gajakdum 
balig'i — 
Pseudoscaphirhynchus 
kaufmanni. Tumshug'ining uchida o'tkir tikani 
yo'q. Dum suzgichining yuqori pallasi uzun ip shaklida tugamaydi. Amudaryo 
kichik (qilquyruq) gajakdum balig'i — Yon chiziq organi yo'q. Jag'ida mayda tishlari 
bor. Seldsimonlar — 
Clupeiformes
Yelka suzgich qanoti dumiga yaqin, anal 
suzgichi ustki qismida joylashgan.
Cho'rtansimonlar — 
Eso ciformes
yon chiziq organi to'liq bo‘lmasa ham bor. 
Jag‘ida tishlari yo‘q. Karpsimonlar — 
Cypriniformes
Cho‘rtansimonlar turkumidan 
O‘zbekistonda bitta turi—oddiy cho‘rtanbaliq — 
Esox lucius L
. uchraydi. 
Tanasining usti tangachalar bilan qoplangan. Karpsimonlar (
Cyprinidae
) oilasi
Tanasining ustida tangachalari yo‘q. Laqqasimonlar (
Siluridae
) oilasi Yuqori labida 
ikki juft mo‘ylovi bor. Zog‘ora baliq (sazan) — 
Cyprynus carpio L
.
Yuqori labida mo'ylovi yo‘q. Kumushrang tobonbaliq-
Carassius
auratus
gibelio 
Bloch. Og‘zining burchaklarida bittadan mo‘ylovi bor. Tanasining yonida yettitadan 
ortiq dog‘i bor. Turkiston qumbalig‘i (
peskar
) — 
Gobio gobio K.
Og‘zining burchaklarida mo‘ylovi yo‘q. Yon tomonida dog‘i yo‘q. Anal suzgichi 
uzun. Orol oqchasi (
leshch
) — 
Abramis brama L
. Anal suzgichi kalta.
Oddiy qizilko‘z (
plotva
) — 
Rutilus rutilus
L. Mo‘ylovi ikki juft Schisothorax 
intermedius Me. Cl. O‘zbekistonda laqqasimonlar — (
Siluridae
) oilasining bitta 

---

16 
oddiy laqqa (
Silurus glanis L
.) va bitta — turkiston laqqachasi (
Clyptosternum 
reticulatum Ms
.) turlari uchraydi. Laqqalar yirik baliqlar bo'lib, chuchuk suvlarda 
yirtqich hayot kechiradi. Orqa suzgich qanoti juda kichik, shulalari 5 tadan 
oshmaydi. Anal suzgich qanoti juda uzun. Laqqachalarning esa orqa suzgich 
qanotidan keyin yog‘ suzgich qanoti joylashgan. Anal suzgich qanoti ham kichik. 
Osyotrsimonlar, 
ya’ni 
haqrasimonlar 
(Acipenseriformes) 
turkumi. 
Osyotrsimonlar turkumiga 30 ga yaqin tur kirib. sodda tuzilishini saqlab qolgan 
qadimgi baliqlardan hisoblanadi. UIar bir qator; belgilari bilan tog'ayli baliqlarga 
o'xshaydi.