|
Birinchi 5 yillik davri [ tahrir | kodni tahrirlash ]
1928—1932 yil OʻzSSRda 289 ta sanoat korxonasi qurildi va ishga tushirildi, 79 ta korxona qayta tashkil etildi, sanoatning asosiy ishlab chiqarish fondlari 3 baravar, neft qazib chiqarish 2,5 baravar, metall ishlab chiqarish sanoati mahsulotlari 6 baravar, sement ishlab chiqarish 3,5 baravar ortdi. Yengil sanoatning koʻnchilik, poyabzal ishlab chiqarish, tikuvchilik sohalari va ipgazlama ishlab chiqarish surʼatlari oshib bordi. Ana shu davrda O'rta Osiyoda paxtachilik mashinasozlik sanoatining to'ng'ichi bo'lgan "Tashselmash" va Quvasoy sement zavodi barpo etildi. "Chirchiqqurilish", Toshkent toʻqimachilik kombinati qurilishi tez surʼatlar bilan olib borildi. Fargʻona toʻqimachilik fabrikasi va yogʻ zavodi, Buxoro, Toshkent va boshqa shaharlarda tikuvchilik fabrikalari ishga tushirildi.
Sanoatning rivojlantirilishi energetikani ishlab chiqarishni talab qilardi. Fargʻona, Samarqand, Toshkent va boshqa yangi elektr stansiyalari qurildi. 1932 yilda barcha elektr stansiyalarining soni 1928 yildagi 16 ta oʻrniga 49 taga yetdi, elektr quvvati ishlab chiqarish esa 7 baravardan oshdi.
Ikkinchi 5 yillik davri [ tahrir | kodni tahrirlash ]
1933-1937 yillarda OʻzSSRda barpo ishlab sanoat ishlab chiqarishi respublikaga ancha manfaat keltirdi. Masalan, Chirchiqdagi azotli o'g'itlar zavodi va Toshkent to'qimachilik kombinatini barpo etish O'rta Osiyoda paxtachilikni rivojlantirmoqda. Jami 5 yillik 189 ta turli sanoat ishlab chiqarishi va elektr stansiyalari barpo etildi. Ular orasida Fargʻonadagi yigirish-toʻqish fabrikasi, Xavdogʻ va Uchqizil neft konlari, Toshkent matbaa kombinati, Qoʻqon superfosfat zavodi, Qoʻqon superfosfat zavodi, Qodiriya va Boʻrjardagi issiqlik elektr stansiyalari, Toshkent lak-boʻyoq zavodi va boshqalar bor boʻlib, milliy respublika, Ittifoqni ham. qondirgan.
Uchinchi 5 yillik davri [ tahrir | kodni tahrirlash ]
Urushdan keyingi 5 yillik davri (1938-1942)da sanoatda siljish kuzatildi. UrushningS qismiga kelib, O'zSRda 134 ta sanoat korxonasi qo'shimcha ravishda ishga tushirildi. Ular orasida Chirchiq elektr-kimyo kombinati, Toshkent toʻqimachilik kombinatining 2 navbati, Moʻynoqdagi baliq-konserva zavodi bor edi. Chirchiq GES, Olmaliq mis eritish kombinati, Quvasoy GRESi, Tovoqsoy va Samarqand GESlarini qurish, Angrendagi koʻmir konini ishga tushirish jadal surʼatlar bilan bordi.
Urushten vaqtiga kelib respublikaning sanoat poniali 1445 ta yigir va oʻrta sanoat mahsulotini hamda 19 mingta mayda maydani oʻz ichiga olgan. Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi urushni va isteʼmol buyumlarini ishlab chiqaradigan sanoat korxonalari oʻziga xos nisbatlarga koʻra oʻzgardi. Yirik sanoat salmogʻi 1928 yildagi 16,3% dan 1940 yilda 32,8% ga koʻtarildi.
Sanoatni kadrlar bilan taʼminlash jarayoni ziddiyatli vaziyatga ega boʻldi. Umuman olganda, shidtli sanoatlashtirish surʼatlari ishchilar va muhandis-texnik kadrlar bilan taʼminlashning samaradorligi oʻsishiga obʼyektiv sharoit yaratdi. Masalan, yirik sanoatda ishchilar sinfining soni birinchi 5 yillikdagi 17,9 mingdan 62,4 ming kishiga yetdi yoki 3,5 baravar ortdi. 1937 yilga kelib sanoat ishchilarining umumiy miqdori 181 ming kishidan iborat boʻlgan.
Sovet davlatining siyosiy boshqaruvi kelgan yoʻqotishlar oʻrnini maʼmuriy-buyruqbozlik orqali majburlash va yuqoridan tashkil etilgan "sotsialistik musobaqa", "zarbdorlik", "staxanovchilik" va boshqa bir qator ishchilar qurolida "ommaning inqilobiy gʻayrat-shijoati"ni avj oldirish bilan kurashga intildi.
OʻzSSRda bolsheviklar partiyasi tomonidan 20-asrning 20-yillar oxiri - 30 yil davomida amalga oshirilgan "madaniy ingilob" milliy madaniyatga oʻz hissasini qoʻshdi. 1929 yilda arab imlosiga o'zbek yozuvi lotin, 1940 yilda esa 19 imlosiga kirildi. Rus tili davlat va muomala tili sifatida oʻlkada rivojlandi. Sovet taraqqiyotiga erishish madaniyatga erishishga olib keldi. Savodsizlikni yaratish ishlari olib borildi, pedagogik va ilmiy kadrlar ishlab chiqarish yangi maktablar, texnikumlar va institutlar ochildi. Oybek, Gʻafur Gʻulom, Hamid Olimjon, Zulfiya, Abdulla Qahhor, Maqsud Shayxzoda, Mirtemir kabi yozuvchi va shoirlar, Habib Abdullayev, Ibrohim Moʻminov, Obid Sodiqov, Yahyo Gʻulomov kabi olimlar, Olim Xoʻjayev, Razzoʻjayev, Razzoʻjayev, Hafiy Novov, Sarsoq Hamroxov
OʻzSSR Xalq Komissarlari Sovetining raislari: F.Xoʻjayev (1925—37), A.Karimov (1937), S.Segizboyev (1937—38), A.Abdurahmonov (1938—46); OʻzSSR Vazirlar Sovetining raislari: A.Abdurahmonov (1946—50), A.Mavlonov (1950—51), N.Muhitdinov (1951—53; 1954—55), U.Yusupov (1953—54), S.Kamolov (1955). -57), M.Mirzaahmedov (1957-59), O.Alimov (1959-61), R.Qurbonov (1961-71), N.Xudoyberdiyev (1971-84), Gʻ.Qodirov (1984-89), M. .Mirqosimov (1989-90). OʻzSSR Prezidenti huzuridagi Vazirlar Mahkamasi rahbari: I. Karimov (1990 yil 1 noyabr).
Oʻzbekiston Kompartiyasi MKning 1-kotiblari: V.Ivanov (1925—27), N.Gikalo (1929), A.Ikromov (1929—37), U.Yusupov (1937—50), A.Niyozov (1950—55), N.Muhitdinov (1955-57), S.Kamolov (1957-59), Sh.Rashidov (1959-83), N.Usmonxoʻjayev (1983-88), R.Nishonov (1988-89), I.Karimov (1989) ) -91).
O'zSSR Markaziy Ijroiya Qo'mitasi raisi: yil Oxunboboyev (1925-37 yillar);
OʻzSSR Oliy Soveti Prezidiumi raislari: yilOxunboboyev (1937—43), A.Moʻminov (1943—47), A.Niyozov (194750), Sh.Rashidov (195059), Yo.Nasriddinova (1959—70), N.Matchonov ) —78), I.Usmonxoʻjayev (197883), O.Salimov (1983—86), R.Nishonov (198688), P.Habibullayev (198889), M.Ibrohimov (1989—91), OʻzSSR Oliy Soveti: Sh. Yoʻldoshev (1991 yil 12 iyundan) [1] .
Tarixi [ tahrir | kodni tahrirlash ]
Oʻzbek SSJ, 1-dekabr 1938 yil.
Do'stlaringiz bilan baham: |
