unumlari – oksiprogesteron kapronat, medroksiprogesteron atsetat va pregnin qo‘llaniladi. Bundan
tashqari, gestagenlik faolligiga ega bo‘lgan, testosteron xosilasi bo‘lmish norgestrel,noretindron,
38
P r o g ye s t ye r o n endometriyga ta'sir etib uni tuxum xujayrasini implantatsiya qilishga
tayyorlaydi (proliferativ davr sekretor davrga o‘tadi). U miometriy qo‘zg‘oluvchanligini susaytiradi.
Ovulyasiyani oldini oladi, sut bezi to‘qimasini o‘sib rivojlanishiga imkoniyat tug‘diradi. Xar kuni
mushak ichiga kiritiladi. Ichilganda u samarasiz.
Davomli ta'sir etuvchi gestagenlarga oksiprogesteron kapronat (gidroksiprogesteron kapronat,
gormofort ) kiradi. Uning ta'siri sekinroq boshlanadi va 7-14 kun davom etadi. Yog‘li eritmalari
mushak ichiga kiritiladi. Medroksiprogesteron atsetat ham davomli ta'sir ko‘rsatuvchi preparat
xisoblanadi. 14 kunda bir marta mushak ichiga kiritiladi. Enteral qo‘llash ham mumkin.
Pregnin (etisteron) faolligi bo‘yicha progesterondan 5-15 marta kuchsiz. Ichilganda ham
samarador. Odatda til ostiga qo‘yish tavsiya etiladi. Tabletkasini butunlay so‘rilib bo‘lguncha til ostida
saqlanadi.
Gestagenlik faollikga ega bo‘lgan testosteron xosilalari (noretinodrel va boshqalar) enteral
kiritishga mo‘ljallangan. Ularning ta'sir davomliligi 1-3 kun.
Gestagenlarni sariq tana funksiyasining yetishmovchiligida xomilani tushishini oldingi olish
uchun (xomiladorlikning 1-yarimida), xayz ko‘rish siklini buzilishlarida qo‘llaniladi. Kontra septiv
vosita sifatida qo‘llaniladi.
Gestagen gormonlarning antogonistlari–antigestagen vositalar yaratilgan. Ulardan ba'zilari tibbiyot
amaliyotiga tadbiq qilingan. Shunday preparatlardan biri bo‘lib steroid xosilasi m i f ye p r i s t o n
( RU 486) xisoblanadi. U gestagen retseptorlari bilan bog‘lanib (masalan bachadonning) gestagenlar
(progesteron va boshqalar) ta'siriga to‘sqinlik qiladi. Mifepriston gestagenlik (agonistlik) faolligiga ega
emas. Jonivorlarda o‘tkazilgan eksperimentlarda mefistonda glyuko kortikoidlar bilan antogonizm
aniqlangan. Tibbiyot amaliyotida asosan mifepristonning xomi lani tushirish (abort) xossasidan
foydalaniladi. Bunday xolatlarda mifepristonni xomiladorlik boshlangandan so‘ng qancha erta berilsa
samaradorligi shuncha yuqori bo‘ladi. Xomiladorlikni tibbiyot ko‘rsatmalari bo‘yicha to‘x-tatish uchun
ko‘pincha mifepristonni prostaglandilar bilan birgalikda qo‘llaniladi. Buning sababi shundaki,
mifepriston ta'sirida miometriyning prosto glandinlarga sezgirligi ortib
ketadi. Shu sababli ikkala preparatni katta bo‘lmagan miqdorda qo‘llaniladi va bu ularning noxush
ta'sirotlarini sezilarli darajada kamaytirish imkonini beradi. Antigestagen vositalar xayz ko‘rish siklini
meyyorga keltirish uchun xam qo‘llash mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: