O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

Titan  asosidagi  qotishmalar.    Titan  allotropik  shakl  о‟zgarishga  ega,  yuqori  haroratda  (882,5
0
С) 
α→β faza о‟zgarishi sodir bо‟ladi. Titanning β modifikatsiyasi markazlashgan kub yacheykaga ega. Toza 
titanning 298 ± 2 
0
K haroratdagi zichligi 4,505г/м
3
 ga, suyuqlanish harorati esa 1668,5 
0
S ga teng. 
Azot,  uglerod,  kislorod  va  vodorod  elementlari  titanning  mustahkamligini  oshiradi,  ammo  payvand 
chokni hosil qilish xususiyatlari hamda korroziyaga qarshiligini kamaytiradi. Ayniqsa vodorodning ta„siri 
juda  yomon,  uning  ta„sirida  gidridlar  hosil  bо‟lib,  titan  juda  mо‟rt  bо‟lib  qoladi.  Shuning  uchun  titan 
tarkibidgi vodorodning miqdori 0,015% dan kо‟p bо‟lmasligi kerak. 
Plastik  deformatsiyalangan  titan  qotishmalari  (ВT5,  ВT5-1)  ga  670-800 
0
C  qayta  kristallanish  - 
yumshatish berilsa, ichki kuchlanishlar yо‟qolib, β-fazaning barqarorligi ortadi. 
Titan qotishmalari quyish uchun mо‟ljallangan (ВT5Л, ВT20Л, ВT21Л) yoki deformatsiyalanadigan 
(ВT5,  ВT9,  ВT16)  turlarga  bо‟linadi.  Titan  qotishmalarini  mexanik  xossalari  bо‟yicha  ham  sinflarga 
bо‟lish  mumkin:  о‟rtacha  va  yuqori  mustahkamlikka  ega  bо‟lgan,  olovbardosh,  yuqori  plastiklikka  ega 
bо‟lgan  qotishmalar.  Strukturasiga  qarab  titan  qotishmalarini  termik  ishlash  natijasida  mustahkamligi 
oshadigan yoki oshmaydigan turlarga ham bо‟lish mumkin. 
Titan  qotishmalari  hozirgi  vaqtda  samolyotsozlikda,  raketasozlikda,  kemasozlikdagi  javobgarligi 
katta  bо‟lgan  vositalarni  yasashda  juda  qо‟l  kelmoqda.  Lekin  titan  qotishmalarining  xossalarini 
yaxshilash bilan bog‟liq bо‟lgan muammolarning kо‟pi hali yechilgan emas.