O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

Mis va uning qotishmalari 
Sanoatda  qo‟llanilishiga  ko‟ra  mis  rangli  metallar  ichida  birinchi  o‟rinlardan  birini  egallaydi.  Bu 
uning  issiqlik  va  elektr  o‟tkazuvchanligi,  plastikligining  yuqoriligi,  korroziyabardoshliligi  bilan 
tushuntiriladi. Misga sovuqlayin va issiqlayin bosim ostida ishlov berish mumkin. 
Oltingugurtli  ruda,  mis  kolchedani  va  boshqa  rudalar  toza  misning  tabiiy  manbai  hisoblanadi. 
Rudalarda misning miqdori uncha ko‟p emas, 0,5–5% gacha, shuning uchun ruda boyitiladi. 
  Toza  mis  pushti  qizil  rangda  bo‟ladi,  uning  zichlgi  8,93  g/sm
3
,  suyuqlanish  harorati  1083 
0
C. 
Uning kristall katakchasi yoqlari markazlashgan kub shakliga ega bo‟lib, uning yoqlari o‟lchami 0,36074 
nm ni tashkil qiladi. Uning mexanik xossalari  quyidagicha: 

в
=200...250 MПa;  

=30...35%, qattiqligi 
HB  =  60.    Misning  elektr  va  issiqlik  о‟tkazuvchanligi  yuqori.    Kimyoviy  tarkibiga  kо‟ra  toza  mis 
quyidagicha  markalanadi:  MOO  (99,99%  Сu),  MO(99,95%  Сu),  M1(99,90%  Сu),  M2(99,70%  Сu), 
M3(99,50% Сu) va M4(99,0% Сu). 
  Mis  elektr  va  radiotexnika  sanoatida  simlar,  montaj  va  o‟ram  simlari,  turli  asboblar  va 
apparatlarning  tok  o‟tkazuvchi  detallarini  tayyorlashda,  elektr  vacuum  texnikasida  keng  kulamda, 
konstruksion  material  sifatida  kamdan-kam  hollarda  qo‟llaniladi.  16-rasmda  misning  500  marta 
kattalashtirilgan mikrostrukturasi keltirilgan. 
 
16 - rasm. Misning mikrostrukturasi, x500. 
 
Мis qotishmalari ikki  guruhga - latunlar bilan bronzalarga bо‟linadi. 
Latunlar.  Asosan  mis    bilan  ruxdan  iborat  qotishmalar    latunlar  (jezlar)  deb  ataladi.  Texnikaviy 
latunlar tarkibida rux miqdori 45 % ga yetadi. Mis bilan rux qotishmalari qattiq holatda 
