O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

3. Qotishmalarning holat diagrammalari 
 
Qotishmalar  holatining  xarorat  va  kontsentratsiyaga  qarab  о‟zgarishini  yeki  biror 
qotishmaning kaysi xaroratda qanday vaziyatda bо‟lishini kо‟rsatuvchi diagramma holat diagrammasi 
deb ataladi. 
Qotishmalarning  holat  diagrammasi  ba„zan  muvozanat  diagrammasi  ham  deyiladi,  chunki  u 
ba„zi sharoitda (ma„lum xarorat va kontsentratsiyada) qanday fazalar о‟zaro muvozanatda bо‟lishligini 
ifodalaydi. 
Ma„lumki,  ikki  element  (masalan,  qо‟rg‟oshin  bilan  surma)  suyuqlantirilib,  sо‟ngra 
sovutilganda  mexanik  aralashma  (qotishma)  hosil  bо‟ladi.  Komponentlari  mexanik  aralashma  hosil 
qiladigan  qotishmalarning  holat  diagrammalari  birinchi  tur  holat  diagrammasi      deb  ataladi.  (11- 
shakl, a) 
Komponentlari mexanik aralashma hosil qiladigan qotishmalar jumlasiga Pb-Sb sistemasidan 
tashqari, Bi-Cd , Sn-Zn va boshqa sistemalar ham kiradi. 
Suyuq holatda ham, qattiq holatda ham bir-birida istagancha eriydigan ikki elementdan iborat 
qotishmalarning holat diagrammasi ikkinchi tur holat diagrammasi deb ataladi (11- shakl, b). 
Ikkinchi tip holat diagrammasi  hosil qiladigan sistemalar jumlasiga  Cu-Ni,    Bi-Sв,   Au-Sв,