O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
 
 
 
 
 
4-ilova  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                Abraziv materiallar 
    Abrazivlar xarakterisktikasi. Abrazivlar deb, metal bo‟lmagan, konstruksion materiallar 
ga ishlov berishda qo‟llanadigan moddalarga aytiladi. Ular o‟ziga yarasha qattiqlikka, o‟tkir kesuv 
chi qirralarga ega. Texnikada ishlatiladigan abraziv materiallar tabiiy (olmos, korund, kvars) va  
su‟niy (sintetik olmoslar, elektr-korund, kremniy karbidi) xillarga bo‟linadi. 
       
Abraziv materiallar uchun ularning donliligi, qattiqligi, mexanik mustahkamligi, abraziv xususiya 
tlari xosdir. ГОСТ 3647-80 ga ko‟ra abraziv materiallar to‟rt guruhga, ya‟ni silliqlovchi zarralar 
ga, silliqlovchi kukunlarga, mikrokukunlarga va mayin mikrokukunlarga bo‟linadi. Har bir guruh 
dagi materiallar zarralarining nomerlari bilan bir-biridan farq qiladi. Silliqlovchi zarralar va silliqlov 
chi kukunlarning donadorligi millimetrning yuzdan bir ulushi bilan, mikrokukunlar mikrometr bi 
lan aniqlanadi. Abraziv materiallar zarralarining o‟lchamiga ko‟ra 28 ta nomerga bo‟linadi: silliqlov 
chi zarralar

200, 160, 126, 100, 80, 63, 50, 40, 32, 25, 20, 16; silliqlovchi kukunlar

12, 10, 8, 6, 5, 4, 
3;  mikrokukunlar

M63,  M50,  M40,  M28,  M20,  M14;  mayin  mikrokukunlar

M10,  M7,  M5. 
Abrazivlarning  mineral  qattiqligi  maxsus  shkala bo‟yicha  nomerlanadi,  unda  olmosning  qattiqligi  10 
deb, qumtoshning qattiqligi
__
7, korundniki

9, kremniy karbidniki

9,5 deb qabul qilingan. 
       
 Elektr-korund alyuminiyning kristal oksidi bo‟lib (99%Al
2
O
3
), yuqori qattiqlikka ega. Krem 
niy karbidi (karbarund SiC) 2000 
0
S haroratda kvars qumini ko‟mir kukuni bilan suyultirib aralashti 
rish yo‟li bilan olinadi, uning kesish xossalari juda yaxshi, lekin mo‟rt. Bor kabidi B
4
C qora rangli bo‟ 
lib, kristall ko‟rinishidagi bor kislotasini uglerod bilan suyultirib aralashtirish yo‟li bilan olinadi, 
uning qattiqligi nihoyatda yuqori.  
 
       Keyingi vaqtlarda kubonit, elbor va slavutich kabi o‟ta qattiq materiallar keng ishlatila boshlan 
di. Kubonit va elbor bor bilan azotning kimyoviy birikmasi bo‟lib, qattiqligi olmosnikiga o‟x 
shash, otashbardoshligi jihatidan undan ustun turadi. Slavutich o‟ta qattiq, yeyilishiga  
            
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
139