O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

 
 
 
 
 
 
3-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4-ilova 
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
5-ilova  
 
 
 
 
Diffuzion kremniylash (silitsiylash) usuli pо‟latlarning ishqalanib  
yeyilishga chidamliligini oshirish, korroziyabardoshligi va kislotabar 
doshligini yaxshilash maqsadida amalga oshiriladi.  
Qattiq muhitda kremniylash uchun 60% ferrosilitsiy, 38...39% glinozem  
iborat aralashmadan foydalaniladi, buyumnmng 0,2...0,8 mm sirtqi  
Pо‟lat  yuzasini  azot  bilan  diffuzion  tо‟yintirishga  azotlash  deb  ataladi.  Azot 
pо‟lat  tarkibidagi  metallar  bilan  birikib,  nitridlarni  hosil  qiladi.  Azotlash  jarayoni 
430…800 
0
C  gacha  gazsimon  ammiak  (NH
3
)    muhitida  olib  boriladi.  Pо‟latlar 
430…600 
0
C  da azotlansa ularning qattiqligi,  ishqalanib  yeyilishga  chidamliligi  va 
puxtaligi ortadi, 600…800 
0
C da azotlanganda esa faqat korroziyabardoshligi ortadi. 
Asosan,  tarkibida  Cr,  Mo,  W,  Al,  Ti  kabi  nitrid  hosil  qiluvchi  elementlari  bо‟lgan 
legirlangan pо‟latlar azotlanadi. 
Detallar  azotlashdan  oldin  chang  va  moylardan  tozalanib,  germetik  yashikka 
bir-biriga  tegmaydigan  qilib  joylashtiriladi.  Sо‟ng  yashik  qopqog‟i  yopiladi-da, 
pechga joylashtiriladi va asta-sekin ammiak muhitida zarur haroratgacha qizdiriladi. 
Yuqori haroratda ammiak qisman parchalanib, faol azot atomlarini hosil qiladi: 
 
2NH
3
=2N
at
+3H
2
, 
N
at
→Fe
α
→ Fe
α
(N)→γ΄(Fe
4
N)→ε(Fe
2-3
N). 
 
Temir sirtida azotlangan qatlam Fe
2-3
 N (ε-faza)  va Fe
4
N (γ΄-faza) va (α-faza) 
dan iborat bо‟ladi. Azotlash 600 
0
C dan yuqorida о‟tkazilsa nitrid qatlam va α-faza 
orasida azotlangan austenitdan iborat γ-faza hosil bо‟ladi. 
MgCO
3

MgO

CO
2
 
 
 
Harorat ta„sirida pо‟lat yuzasini har xil kimyoviy elementlar bilan diffuzion boyitish 
jarayoniga  kimyoviy-termik  ishlash  deyiladi.  Kimyoviy-termik  ishlov  berish  jarayoni  3 
bosqichdan iborat bо‟ladi: 
diffuziyalanadigan element atomlarining hosil bо‟lishi (dissotsiatsiya); 
diffuziyalanuvchi  element  atomlarining  pо‟lat  yuzasiga  molekulyar  yaqinlashuvi  va 
temirning kristall panjarasiga singishi (absorbsiya); 
uchinchi bosqichda faol atomlar buyumning ichki qatlamlariga singadi
.
 

---

 
 
 
132