O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi



Download 6,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet175/408
Sana30.12.2021
Hajmi6,1 Mb.
#90276
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   408
Bog'liq
materialshunoslik

 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-ilova 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
1 – rasm. Uglerod bilan kremniyning cho‟yan strukturasiga birgalikdagi ta‟siri diagrammasi 
 
 


 
 
 
112 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4-ilova 
 
 
. 
 
 
 
 
 
 
                                                                           
                                                    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                             
 
 
 5-ilova 
 
 
. 
 
Oq va kulrang cho‟yanlar 
 
Oq  cho‟yanlar  tarkibida  uglerod  kimyoviy  birikma    karbid  holatida  bo‟ladi.  Oq  cho‟yan 
sementit va perlitdan tuzilgan. 
 
Cho‟yanning bu turi sindirilsa, uning singan joyi xira oq tusda ko‟rinadi, shuning uvhun u 
oq  cho’yan  deb  ataladi.  Oq  cho‟yan  juda  qattiq  (HB  =  400…500)  va  mo‟rtdir,  unga  kesuvchi 
asboblar  bilan  kesib  ishlov  berib  bo‟lmaydi.  Sanoatga  bunday  cho‟yanlardan,  asosan,  po‟lat 
olinadi,  shu  sababli  uni qayta  ishlanuvchan  cho‟yan  ham  deb  ataladi.  Oq  cho‟yanning  bir  qismi 
bolg‟alanuvchan cho‟yan olishga sarflanadi. 
 
Kulrang  cho‟yanning  tarkibida  uglerodning  juda  ko‟p  qismi  grafit  tarzida  bo‟ladi.  Bu 
cho‟yanning qolipga quyilish xossasi yuqori  bo‟lganligi uchun u quymakorlik cho‟yani deb ham 
ataladi. 
 
Quymakorlik cho‟yanida grafitning miqdori, shakli va o‟lchami keng  chegarada o‟zgarishi 
mumkin. Bu cho‟yanning asosiy tarkibi Fe-C-Si bo‟lsa ham, undagi qo‟shimchalar - Mn, P va S 
uning  xossalariga  katta  ta‟sir  ko‟rsatadi.  Grafitning  shakli  ko‟pincha  buralgan  yaproq  shaklida 
bo‟ladi. 
 
Kulrang cho‟yanlarning o‟rtacha kimyoviy tarkibi  quyidagicha bo‟ladi: C = 2,4 – 3,88%; 
Si  =  1,0  -  5,0%;  Mn=0,5-0,8%;  P=0,2-0,4%;  S

0,12%.  Bunday  cho‟yandan  tayyorlangan 
quymaning strukturasi cho‟yanning kimyoviy tarkibi hamda termik ishlash usuliga bog‟liq. 
Kulrang cho‟yanlar metall asosining tuzilishiga ko‟ra quyidagi turlarga bo‟linadi: 
a) 
Perlitli kulrang  cho‟yan. Cho‟yanning bu turi ferrit bilan grafitdan iborat bo‟ladi; 
b) 
Ferritli kulrang cho‟yan. Cho‟yanning bu turi ferrit bilan grafikdan iborat
v) 
Ferrit-perlitli  (yoki  perlit-ferritli)  kulrang  cho‟yan.  Cho‟yanning  bu  turi  ferrit,  perlit  va 
grafitdan tarkib topgan bo‟ladi. 
GOST 4832-86 ga muvofiq kulrang cho‟yan quymalarning quyidagi markalari belgilangan: CЧ00, 
СЧ120, СЧ150, СЧ180, СЧ210, СЧ240, СЧ280, СЧ320, СЧ360, СЧ400 va boshqalar. 
СЧ  harflari  kul  rang  cyo‟yan  (серый  чугун)  ekanligini,  harfdan  keyingi  raqamlar  cyo‟yanning 
mustahkamlik  chegarasini  (MPa)  bildiradi.  СЧ00  cho‟yani  sinab  ko‟rilmaydi,  chunki  u  muhim 
bo‟lmagan  detallarni  tayyorlashda  ishlatiladi.  СЧ120  –  СЧ210  markali  cho‟yanlar  guruhining 
mustahkamligi uncha yuqori emas. Ular truba, fitinglar, halqalar tayyorlashda ishlatiladi, ularning 
qattiqligi 143 – 231 HB ga teng. 
СЧ240 – СЧ440 markali cho‟yanlar mustahkamligi yuqori cho‟yanlarga kiradi, ularning qattiqligi 
170–260HB  bo‟lib,  staninalar,  shtamplar,  maxoviklar  tayyorlashda  ishlatiladi.  O‟ta  qattiq  va 
mustahkam  cho‟yanlarga  СЧ550–СЧ650  markali  cho‟yanlar  kiradi;  ulardan  juda  muhim 
buyumlar, chunonchi shesterniya, rama va hokazolar tayyorlashda foydalaniladi. 
 
 

Download 6,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   171   172   173   174   175   176   177   178   ...   408




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish