O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi


Oq va kul rang cho‟yanlar



Download 6,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/408
Sana30.12.2021
Hajmi6,1 Mb.
#90276
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   408
Bog'liq
materialshunoslik

 
Oq va kul rang cho‟yanlar 
 
Oq cho‟yanlar tarkibida uglerod kimyoviy birikma  karbid holatida bo‟ladi. Oq cho‟yan sementit 
va perlitdan tuzilgan. 
 
Cho‟yanning  bu  turi  sindirilsa,  uning  singan  joyi  xira  oq  tusda  ko‟rinadi,  shuning  uvhun  u  oq 
cho’yan deb ataladi. Oq cho‟yan juda qattiq (HB = 400…500) va mo‟rtdir, unga kesuvchi asboblar bilan 


 
 
 
52 
kesib  ishlov  berib  bo‟lmaydi.  Sanoatga  bunday  cho‟yanlardan,  asosan,  po‟lat  olinadi,  shu  sababli  uni 
qayta ishlanuvchan cho‟yan ham deb ataladi. Oq cho‟yanning bir qismi bolg‟alanuvchan cho‟yan olishga 
sarflanadi. 
 
Kulrang cho‟yanning tarkibida uglerodning juda ko‟p qismi grafit tarzida bo‟ladi. Bu cho‟yanning 
qolipga quyilish xossasi yuqori  bo‟lganligi uchun u quymakorlik cho‟yani deb ham ataladi. 
 
Quymakorlik  cho‟yanida  grafitning  miqdori,  shakli  va  o‟lchami  keng    chegarada  o‟zgarishi 
mumkin. Bu cho‟yanning asosiy tarkibi Fe-C-Si bo‟lsa ham, undagi qo‟shimchalar - Mn, P va S uning 
xossalariga katta ta‟sir ko‟rsatadi. Grafitning shakli ko‟pincha buralgan yaproq shaklida bo‟ladi. 
 
Kulrang cho‟yanlarning o‟rtacha kimyoviy tarkibi  quyidagicha bo‟ladi: C = 2,4 – 3,88%; Si = 1,0 
- 5,0%; Mn=0,5-0,8%; P=0,2-0,4%; S

0,12%. Bunday cho‟yandan tayyorlangan quymaning strukturasi 
cho‟yanning kimyoviy tarkibi hamda termik ishlash usuliga bog‟liq. 
Kulrang cho‟yanlar metall asosining tuzilishiga ko‟ra quyidagi turlarga bo‟linadi: 
a) 
Perlitli kulrang  cho‟yan. Cho‟yanning bu turi ferrit bilan grafitdan iborat bo‟ladi; 
b) 
Ferritli kulrang cho‟yan. Cho‟yanning bu turi ferrit bilan grafikdan iborat; 
v) 
Ferrit-perlitli (yoki perlit-ferritli) kulrang cho‟yan. Cho‟yanning bu turi ferrit, perlit va grafitdan 
tarkib topgan bo‟ladi. 
GOST  4832-86  ga  muvofiq  kulrang  cho‟yan  quymalarning  quyidagi  markalari  belgilangan:  CЧ00, 
СЧ120, СЧ150, СЧ180, СЧ210, СЧ240, СЧ280, СЧ320, СЧ360, СЧ400 va boshqalar. 
СЧ  harflari  kul  rang  cyo‟yan  (серый  чугун)  ekanligini,  harfdan  keyingi  raqamlar  cyo‟yanning 
mustahkamlik  chegarasini  (MPa)  bildiradi.  СЧ00  cho‟yani  sinab  ko‟rilmaydi,  chunki  u  muhim 
bo‟lmagan  detallarni  tayyorlashda  ishlatiladi.  СЧ120  –  СЧ210  markali  cho‟yanlar  guruhining 
mustahkamligi  uncha  yuqori  emas.  Ular  truba,  fitinglar,  halqalar  tayyorlashda  ishlatiladi,  ularning 
qattiqligi 143 – 231 HB ga teng. 
СЧ240 – СЧ440 markali cho‟yanlar mustahkamligi yuqori cho‟yanlarga kiradi, ularning qattiqligi 170–
260HB  bo‟lib,  staninalar,  shtamplar,  maxoviklar  tayyorlashda  ishlatiladi.  O‟ta  qattiq  va  mustahkam 
cho‟yanlarga  СЧ550–СЧ650  markali  cho‟yanlar  kiradi;  ulardan  juda  muhim  buyumlar,  chunonchi 
shesterniya, rama va hokazolar tayyorlashda foydalaniladi. 
 
 

Download 6,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   408




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish