O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

(mashinasozlik), asbobsozlik  pо‟latlari va alohida xossali pо‟latlar sinflariga bо‟linadi. 
Кonstruktsion  pо‟latlar  mashina  detallari  tayyorlash  uchun,  asbobsozlik  pо‟latlari  esa 
kesuvchi, о‟lchov asboblari va shtamp asboblari tayyorlash uchun ishlatiladi. 
 
Legirlangan po‟latlar tegishli harflar va raqamlar bilan markalanadi. Legirlangan 
po‟lat markasidagi harflar legirlovchi elementlarni, raqamlar esa ularning % hisobidagi 
miqdorini bildiradi.  Po‟lat  markasida oldin turgan raqamlar shu po‟latning  tarkibidagi 
uglerod  miqdorini  foizning  yuzdan  bir  ulushlari  hisobida  ifodalaydi,  harflardan  keyin 
turgan  raqamlar  esa  shu  harflar  bilan  ko‟rsatilgan  elementlarning  foiz  hisobidagi 
o‟rtacha  miqdorini  bildiradi.  Masalan,  15X18H22B6M2L  markali  legirlangan  po‟lat 
0,15%C;  18%Cr;  22%Ni;  6%W;  2%Mo  bo‟lgan  quymakorlik  po‟latidir.  Legirlovchi 
elementning  miqdori  1%  dan  kam  bo‟lsa,  raqam  yozilmaydi.  Po‟lat  tarkibidagi  fosfor 
miqdori  0,03%  dan,  oltingugurt  miqdori  ham  0,03%  dan  kamligini,  shuningdek, 
po‟latning  yuqori  sifatli  ekanligini  ko‟rsatish  uchun  shu  po‟lat  markasining  oxiriga  A 
harfi yoziladi. 
 
Ba‟zi hollarda markadagi belgilar sonini kamaytirish uchun GOST dan bir qadar 
chetga chiqiladi. Masalan, tarkibida 1% dan ortiq uglerod bo‟lgan po‟latning markasida 
shu  uglerod  miqdorini  ko‟rsatuvchi  raqamlar  yozilmaydi.  Masalan,  X12M  –  bu  po‟lat 
tarkibida uglerod miqdori 1,45 

 1,70 %. 
 
Agar  po‟lat  markasining  oldida  ikkita  raqam  bo‟lsa,  uglerodning  miqdori 
foizning  yuzdan  bir  ulushi  hisobida,  bitta  raqam  bo‟lsa  o‟ndan  bir  ulushi  hisobida 
ekanligini  bildiradi.  Masalan,  9XC  –  markali  legirlangan  asbobsozlik  po‟latlarida  o‟rta 
hisobda 0,9% uglerod bor.  

---

 
 
 
106 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Insert jadvalining tuzilishi va uni to'ld 
irish qoidasi bilan tanishadilar. 
 

---

 
 
 
107