44
Marten va elektr pechlarida suyuqlantirib olinadigan qaynaydigan, oraliq va turg‟un sifatli
pо‟latlar 10...20; 25...85 kabi markalanadi. Raqamlar yuzga bо‟linib pо‟lat tarkibidagi uglerod
miqdori topiladi (0,1...0,2; 0,25...0,85 %).
Kam uglerodli sifatli pо‟latlar (0,5...25 % С) ga termik ishlov berilmaydi, balki ular sementitlanadi. Ular
yaxshi payvandlanadi va shtamplanadi. О‟rtacha uglerodli pо‟latlar termik ishlov berilgan holatda
ishlatiladi. 10...50 markali pо‟latlar sovuq holatda chо‟zilgan chiviqlar va aniq о‟lchamli simlar tarzida
ishlatiladi.
Uglerodli asbobsozlik pо‟latlari
У7, У8, У8Г, У9, У10, У11, У12,У13, У7А, У8ГА, У10А, У9А, У11А,
У12А, У13А kabi markalanadi.
Bunday markalar tarkibidagi У harfi pо‟latning uglerodli ekanligini, raqamlar esa o‟nning bir
ulushidagi uglerod miqdorini (foiz hisobida), Г - pо‟lat tarkibida marganes miqdorining kо‟pligini, A -
harfi pо‟latning yuqori sifatli ekanligini ifodalaydi.
Uglerodli asbobsozlik pо‟latlardan ba„zilarining ishlatilishi 2-jadvalda keltirilgan.
2- jadval
Pо’lat
markasi
Ishlatilishi
У7, У7A
Turtki va zarblar ta‟sirida ishlovchi, qattiqligi o‟rtacha, qovushoqligi yuqori bo‟lishi
talab etiladigan asboblar va buyumlar (zubilolar, temirchilik bolg‟alari, shtamplar,
tamg‟alar, masshtabli chizg‟ichlar, yog‟ochga ishlov beradigan asboblar, tokarlik
stanoklarining markazlari, . . .) tayyorlashda ishlatiladi.
У8, У8A,
У8Г
Qattiqligi yuqori, qovushoqligi yetarli darajada bolishi talab etiladigan asbob va
buyumlar (zubilolar, karnerlar, matritsalar, puansonlar, metall qirqadigan qaychilar,
otveyortkalar, duradgorlik asboblari), o‟rtacha qattiqlikdagi burg‟ular tayyorlashda
ishlatiladi.
У9, У9A
Bir oz qovushoq va yuqori darajada qattiq bolishi talab qilinadigan asboblar (kernirlar,
shtempellar, tog‟ jinslariga ishlatiladigan zubilolar, duradgorlik asboblari) tayyorlashda
ishlatiladi.
У10, У10A
Kuchli turtki va zarblar ostida ishlaydigan, bir oz qovushoq va yuqori darajada qattiq
bo‟lishi talab etiladigan asboblar (randalash keskichlari, frezalar, metchiklar,
razveyortkalar, plashkalar, tog‟ jinslari olishda ishlatiladigan burg‟ular, metall qirqadigan
arralar, egovlar tayyorlashda ishlatiladigan zubilolar, dumalatish halqalari, kalibrlar,
egovlar, taroqsimon asboblar) tayyorlashda ishlatiladi.
У11, У11A,
У12, У12A
Qattiqligi yuqori bo‟lishi talab etiladigan asboblar (egovlar, frezalar, parmalar, ustaralar,
plashkalar, soatsozlik asboblari, xirurgiya asboblari, metall qirqadigan arralar,
metchiklar) tayyorlashda ishlatiladi.
У13, У13A
Nihoyatda qattiq bo‟lishi talab qilinadigan asboblar (ustaralar, shaberlar, cho‟zish
asboblari, parmalar, egovlar tayyorlashda ishlatiladigan zubilolar) uchun ishlatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: