O'zbekiston ryespublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi

«Nima uchun?» sxemasi 
- muammoning dastlabki 
sababini aniqlash bo'yicha 
bir butun qator qarashlar. 
Tizimli, ijodiy, tahliliy 
mushohada qilish 
ko'nikmalarini rivojlantiradi 
 

---

 
 
 
253 
 
“Baliq skeleti” sxemasi 
 
 
 
15 -  laboratoriya ishi 
 
Termik va kimyoviy - termik ishlov berilgan po‟latlarning 
mikrostrukturalari tahlili 
 
 
Ishning maqsadi: sementitlangan va azotlangan po‟latlarning  mikrostrukturlarini o‟rganish. 
 
Nazariy ma„lumotlar 
Po‟latlarni sementitlash. Sementitlash - po‟latning sirtqi qismini uglerodga tuyintirishdan iborat. 
Masalan,  kam  uglerodli  (0,1...0,3%  С)  po‟lat  buyumlarning  sirtqi  qatlami  uglerodga  tuyintirilganda 
sirtining qattiqligi oshib, ichki qismi yumshoq va  qovushoqligicha qoladi. Bu esa tegishli detalni zarbiy 
kuchlar ta„siriga chidamli, kam yeyiladigan qiladi. 
Tishli g‟ildiraklar, porshen barmoqlari, vallar, o‟qlar, richaglar, chervyaklar, podshipnik qismlari 
kabi detallar sementitlanadi.  
Po‟latni sementitlash uchun uglerodga boy muhitdan foydalaniladi. Bu muhit karbyurizator deb 
ataladi. 
Sementitlash jarayoni qattiq, suyuq va gazsimon karbyurizatorlarda amalga oshirilishi mumkin.  
Qattiq  karbyurizatorda  sementitlash  uchun  tarkibi  70  %  pista  ko‟mir,  20-25%  bariy  karbonati, 
2,5-3,5  %  kaltsiy  karbonatidan  iborat  aralashma  bilan  yashikka  joylashtirilgan  detallar  ko‟miladi-da, 
yashikning  qopqog‟i  yaxshilab,  havo  kirmaydigan  qilib  berkitiladi  va  harorati  930-950